ZARZĄDZANIE FINANSAMI W KORPORACJACH MIĘDZYNARODOWYCH GŁUCHOWSKI J. HUTERSKI R. JAASKELAINEN V. NIELSEN H. Księgarnia

Problematyka funkcjonowania korporacji nabiera szczególnego znaczenia w okresie transformacji ustrojowej i gospodarczej. W Polsce zmienia się struktura podmiotowa firm. Dominujące w warunkach komunistycznych przedsiębiorstwa państwowe mają aktualnie mniejszy udział w produkcie krajowym brutto niż prywatne. W sektorze pozapaństwowym obok spółek mają swój udział spółdzielnie.

W zaistniałej sytuacji zachodzi potrzeba upowszechniania rynkowych zasad funkcjonowania podmiotów gospodarczych. I temu właśnie celowi ma służyć niniejsza publikacja, będąca w zamierzeniu autorów podręcznikiem akademickim.

W niniejszym podręczniku za element porządkujący przyjęto zakres i charakter funkcji skarbnika korporacji (Treasurer of Corporation). Pewne nieporozumienia mogą wynikać z posługiwania się terminami skarb, skarbnik i skarbowość, które są kategoriami zarówno finansów publicznych, jak i finansów przedsiębiorstw. Mimo chronologicznie wcześniejszego wprowadzenia tych terminów do dziedziny finansów publicznych (np. skarb państwa), w Polsce coraz powszechniej akceptuje się stosowanie ich również w odniesieniu do pewnych aspektów finansów przedsiębiorstw (np. skarb korporacji). Jest to problem przeniesiony z języka angielskiego, z którego, w przypadku obu nauk, zwroty te zostały wprost i identycznie zapożyczone.

Funkcja skarbnika i działalność jednostki organizacyjnej korporacji, za którą on odpowiada, czyli skarbu (Treasury), nadają się na spoiwo obszerniejszych rozważań o finansach korporacji. Są one często ujmowane szerzej, obejmując również część lub całość zadań, które mogą być przypisane odrębnym funkcjom kontrolera (Controller) i zarządzającego finansowaniem korporacji (Corporate Finance Manager).

Tradycyjnie głównym zadaniem skarbnika jest zapewnienie firmie środków na krótkoterminowe sfinansowanie bieżącej działalności przy możliwie najniższych kosztach. Faktyczna złożoność tego zadania doprowadziła do przypisania komórce skarbu, którą kieruje, obowiązków związanych zarówno z pozyskiwaniem środków z klasycznych pożyczek, kredytów bankowych i kupieckich, jak też i udzielaniem kredytów kooperantom i klientom firmy oraz organizowaniem dla nich takich kredytów. Do zadań skarbu należy także zarządzanie gotówką, lokowanie wolnych funduszy krótkoterminowych, inkasowanie należności, zarządzanie walutami obcymi, ryzykiem walutowym i ryzykiem stopy procentowej oraz, przeważnie wspólnie z kontrolerem, zarządzanie płatnościami podatkowymi. Powyższym zagadnieniom poświęcono najwięcej uwagi. Skarb często jest odpowiedzialny również za wypłatę wynagrodzeń pracowników korporacji, gospodarowanie środkami finansowymi funduszu emerytalnego pracowników i kwestie ubezpieczeń. Sprawy te nie są jednak przedmiotem szerszej analizy.

Kontroler odpowiada za rachunkowość, rachunek kosztów, przetwarzanie danych, sprawozdawczość planową i kontrolną oraz, zwłaszcza od strony rachunkowej, wspomniane wcześniej zarządzanie podatkami. Sprawne funkcjonowanie korporacji wymaga ścisłej współpracy między skarbnikiem a kontrolerem, co w niektórych układach organizacyjnych prowadzi nawet do łączenia tych funkcji. Znalazło to oczywiście swoje odzwierciedlenie w dalszych rozważaniach.

Główne zadania zarządzającego finansowaniem korporacji to organizowanie kredytów i pożyczek długoterminowych (w tym emitowanie dłużnych papierów wartościowych), a także przygotowywanie i przeprowadzanie emisji akcji przez korporację. Są to zadania, w których współpraca komórki finansowania korporacji ze skarbem jest najpełniejsza. Pozostałe zadania, jak lokowanie wolnych środków na długi termin oraz opracowywanie finansowej koncepcji podziału korporacji, fuzji z innymi firmami bądź ich przejmowania, zostały jedynie zasygnalizowane.

W pierwszych trzech rozdziałach podręcznika dokonano wyjaśnienia specyficznie dużej roli finansów przedsiębiorstwa, zwłaszcza korporacji międzynarodowych, problemów rachunkowości, ryzyka finansowego i organizacji wewnętrznej kontroli finansowej oraz zewnętrznej kontroli skarbowej.

Rozdziały od czwartego do dziesiątego poświęcono prezentacji różnych aspektów zarządzania finansami korporacji międzynarodowych z uwzględnieniem zadań i organizacji jednostki skarbu korporacji. Pełniejszy przekaz zarówno zagadnień funkcjonalnych, jak i instytucjonalnych wymagał wykorzystania licznych tabel, schematów i wykresów.

Problemy opisane w rozdziałach jedenastym, dwunastym i trzynastym dotyczą styku działalności skarbu korporacji z finansowaniem długoterminowym. Przedstawiono zaciąganie przez korporację kredytów konsorcjalnych, emisję papierów wartościowych dłużnych (obligacji) i wierzycielskich (akcji) oraz wiążącą się z tym kwestię uzyskania oceny (ratingu) poziomu ryzyka dla potencjalnego nabywcy instrumentu dłużnego, gdy jego emitent nie wywiąże się ze swoich zobowiązań.

Rozdział czternasty odnosi się do znaczenia wyboru struktury kapitałowej (relacji między poziomem kapitału własnego i obcego) dla efektywnego zarządzania korporacją. Osnową rozważań jest model Millera i Modiglianiego, jednakże w ujęciu problemowo-opisowym, a nie matematycznym. Również w pozostałej części podręcznika narzędzia matematyczne zostały użyte w sposób ograniczony i na możliwie łatwo przyswajalnym poziomie, gdyż obliczenia mają odgrywać rolę ilustracyjną.

Ze względu na istotne znaczenie w praktyce zarządzania finansami korporacji międzynarodowych terminów angielskojęzycznych na końcu podręcznika zamieszczono słowniczek tych terminów oraz indeks ich polskich odpowiedników. Niektóre z nich mogą jeszcze nie być powszechnie akceptowane, gdyż zbyt krótko są w użyciu. Terminy angielskie zostały opatrzone krótkimi definicjami, które mogą być przydatne dla mniej zaawansowanego czytelnika, a których zamieszczenie w treści ograniczyłoby przejrzystość wywodu.

Niniejszy podręcznik jest adresowany przede wszystkim do studentów wszelkiego typu fakultetów ekonomicznych. Może on być również przydatny w celach kształcenia podyplomowego. Autorzy mają też nadzieję, że okaże się przydatny dla praktyków życia gospodarczego, a szczególnie tych spośród nich, którzy zatrudniani są w korporacjach.

250 stron

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.