Część pierwsza "Historia", autorstwa Françoise Parot, zawiera 7
rozdziałów, których treść odwołuje się do szerokiego kontekstu, który tworzy
filozofia, ruchy religijne, zjawiska społeczne, literatura, przemiany polityczne,
ustrojowe i mentalne.
Identyfikacja i określenie pochodzenia ważnych kwestii psychologicznych dokonuje się
głównie poprzez odwołania do ontologii, metodologii, koncepcji człowieka, a także
praktyki, szczególnie: sposobu rozumienia i leczenia choroby psychicznej - typowych dla
danej epoki. Można powiedzieć, że im mniej liczne i mniej precyzyjne sformułowane
problemy psychologiczne, im słabiej rysuje się psychologia jako nauka o
wykrystalizowanym przedmiocie i metodzie, tym kontekst bogatszy. Tym więcej poszukiwań
genezy poszczególnych problemów. (...)
Część drugą, dotyczącą metody, napisał Marc Richelle. Nie pozostawia ona
już wątpliwości, że oboje autorzy zakładają jednoznacznie i jednomyślnie, że
status psychologii jako nauki jest zagwarantowany przypisaniem jej do paradygmatu
naturalistycznego.
W części pierwszej wzmianki i psychologii fenomenologicznej są nieliczne, w części
drugiej natomiast metody badawcze, projektowanie badań, miejsce statystyki tworzą
podstawy specyficznej, ale "przyrodniczej" strategii badawczej. Jako nauki
pokrewne psychologii wymieniona jest biologia i nauki społeczne. (...)
Książka składa się z autorskich tekstów, ramek zawierających najczęściej
oryginalne fragmenty prac słynnych uczonych (filozofów, psychologów, biologów,
socjologów, filozofów) lub relacje ze znaczących eksperymentów a także fragmenty
wyróżnione mniejszym drukiem, pełniące funkcje analogiczne do ramek, stanowiące
komentarze, poszerzenia lub cytaty.(...)
(fragment recenzji - dr Aleksandra Tokarz Instytut Psychologii UJ)
Spis treści:
Przedmowa
CZĘŚĆ PIERWSZA: HISTORIA
I. Wstęp
II. Źródła zagadnień psychologicznych
Źródła starożytne i wczesne Średniowiecze
Wiedza i racjonalność w starożytności
Choroby duszy
Wczesne Średniowiecze
Średniowiecze
Odrodzenie się wiedzy
Odwołanie do prawa natury
Opozycja franciszkańska
Doświadczenie kontra rozum: tezy Rogera Bacona
Wilhelm Ockham - początek myśli nowoczesnej
III. Okres przejściowy: wiedza ma być użyteczna
Reformacja
Luteranizm
Kalwinizm
Nowy program dla nauki
Nauka mechanicystyczna
Mechanicyzm jako postawa wobec natury
Obiektywizm jako podstawa współczesnej nauki
Rozpowszechnianie się systemu mechanicystycznego
Stanowisko Kartezjusza
Dualizm
Metoda kartezjańska - "cogito"
Kartezjanizm i choroby umysłu
Paradygmat newtonowski
Indywidualizm społeczny Thomasa Hobessa
Rozpowszechnienie poglądów Kartezjusza i Hobessa w XVII wieku
IV. Człowiek Oświecenia i człowiek Romantyzmu
Kontekst ogólny
Francja, Anglia, Niemcy w XVIII wieku
Anglia
Francja
Niemcy
Jedność europejska
Człowiek Oświecenia
Oświecenie w Anglii: empiryzm i asocjacjonizm
Zwiastuny: John Locke
Zasady asocjacji Davida Hume \'a
Asocjacja jako zjawisko fizjologiczne
Oświecenie we Francji: sensualizm i encyklopedyzm
Poznanie oparte jest na wrażeniu zmysłowym
Encyklopedia
Materializm francuski
Oświecenie w Niemczech - "Aufklarung"
Zwiastun: Gottfried W. Leibniz
Psychologia według C. Wolffa ucznia Leibniza
Immanuel Kant i nauka o rozumie
Duch Oświecenia a choroby umysłu
Rewolucja empirycystyczna w medycynie
Nowe spojrzenie na chorobą umysłową
Człowiek Romantyzmu
"Sturm und Drang" albo niemiecki zwiastun Romantyzmu
Buntowniczy zryw
Autobiografia rodzajem psychologii
Postawa romantyczna
Antyfilozofia
Uśpienie świadomości
Uśpienie rozumu
Poznanie zmysłowe jest nieprzystosowane do poznawania świata
" Totalorganismus " i jedność przyrody
Filozofia przyrody i narodziny myśli biologicznej
Romantycy i mesmeryzm
Rozprzestrzenienie się mesmeryzmu i zastosowanie hipnozy
V. Dziedzictwo Oświecenia: człowiek jako obywatel
Ideologia francuska
Ideologia jako ruch polityczny
Nauka o ideach
Sprzeciw wobec ideologii: Maine de Biran i spirytualizm
Utylitaryzm anglosaski
Radykałowie utylitaryzmu
Narodziny Stanów Zjednoczonych
Człowiek Pozytywizmu
A. Comte - człowiek na marginesie świata uniwersyteckiego
Tezy pozytywistyczne
O psychologii
VI. Ewolucjonizm: człowiek jako zwierzę
Ziemia i istoty żyjące pod koniec XVIII wieku
Ziemia ma swoją własną historię
Poglądy na świat istot żywych u schyłku XVIII wieku
J.B. Lamarck i narodziny biologii
Ideolog kontra cesarz
Świat ożywiony ulega przemianom
Darwinowska teoria ewolucji gatunków
Poprzednicy
Narodziny poglądów Karola Darwina
Teoria darwinowska
Przeobrażenia teorii ewolucji
Embriogeneza, ontogeneza i filogeneza
Ewolucjonizm i zjawiska dotyczące ludzi
Badanie ciągłości czynności umysłowych między zwierzętami a człowiekiem
Zastosowanie darwinizmu do zjawisk społecznych
VII. Fizjologia: człowiek jako organizm
Rozwój badań nad układem nerwowym
Szkoła berlińska
Wpływ omawianych prac na fizjologię rosyjską
Witalizm nadal trwa
Witalizm we Francji
Witalizm w Niemczech
Społeczeństwo to organizm
VIII. Instytucjonalizacja psychologii
Psychologia we Francji
Rola Th. Ribota
Specyfika sytuacji we Francji
Szkoła Salpetriere i rozważania o hipnozie
Opozycja -filozofia H. Bergsona
- Dzieło Th. Ribota
Uczniowie Ribota
Pierre Janet i psychopatologia
Alfred Binet: dzieci a inteligencja
Henri Pieron i psychofizjologia
Ignacy Meyerson i psychologia historyczna
Psychologia w Niemczech
W. Wundt i psychologia fizjologiczna
Psychologia fenomenologiczna i szkoła z Wiirzburga
Psychologia postaci
Psychologia rosyj ska
Iwan Pawłow i odruchy warunkowe
Refleksologia i obiektywizm W. Bechterewa
Psychologia angielska
Psychologia zwierząt
Dziedziczność i różnice indywidualne
Psychologia w Stanach Zjednoczonych
Sytuacja na uniwersytetach
Kontekst filozoficzny
Zachowanie jako przedmiot badań
Prawa rządzące procesem uczenia się
Psychiczne życie mikroorganizmów
Psychologia nauką o zachowaniu
Potomkowie behawioryzmu
CZĘŚĆ DRUGA: METODY
IX. Postępowanie naukowe a psychologia
Dyskurs potoczny, dyskurs uczony, dyskurs naukowy
Badania logiczno-matematyczne a badania empiryczne
Powtarzalność i komunikowalność
Dostęp do przedmiotu: a) miejsce technik
Postęp techniczny i postęp naukowy
Zakres zastosowania technik
Przyzwyczajenie: od nauczania podstawowego do wczesnej sprawności językowej O czasie
reakcji w chronometru umysłowej
Dostęp do przedmiotu: b) dzielenie rzeczywistości
Właściwa jednostka
Poziom "molarny" a poziom "molekularny"
Struktura a funkcja
Zachowania czy procesy umysłowe?
X. Obserwacja i eksperyment
Inwentaryzacja a klasyfikacja rzeczywistości
Metody obserwacji w psychologii
Obserwacja bezpośrednia i obserwacja zapośredniczona
Próbkowanie wydarzeń a próbkowanie przy użyciu jednostek czasowych
Miejsca obserwacji bezpośredniej
Etologia
Psychologia dziecka
Obserwacja kliniczna
Lekcje antropologii
Wprowadzenie w błąd a eksperymentowanie
Zmienne niezależne i zależne
Problemy związane z eksperymentowaniem
Eksperymentowanie naturalne a eksperymentowanie naukowe
Rozumowanie słowne a szacunek wobec autorytetu
Ograniczenia w użyciu metody eksperymentalnej
Wymiar przestrzenno-czasowy zjawisk
Ograniczenia moralne
Ograniczenia o charakterze epistemologicznym
Przyczyny i skutki
Od prostej przyczynowości do sprzężenia zwrotnego
Przyczynowość "od dołu do góry" a przyczynowość "od góry do
dołu"
Obserwator obserwowany
XI. Hipotezy, modele, teorie
Asceza i przygoda
Pochwała otwartości na nieznane
Ślinienie psychiczne a ośrodek przyjemności
Wypracowywanie hipotez
Status i rola teorii
Synteza prawdy lub systematyzacja wątpliwości
Paradygmat teoretyczny a stagnacja
Modele i modelowanie
Model-makieta
Model analogiczny
Modele - "schematy funkcjonowania"
Modele matematyczne
Modele zwierząt
Symulacje
XII. Jednostka, próba, populacja
Gdzie wydarzają się zachowania?
Reprezentatywność obserwacji
Pochwała różnorodności
Psychologia różnic indywidualnych a psychologia ogólna
Psychologia międzykulturowa
Stałość a zmiana
XIII. Miara a matematyzacja
Fascynacja liczbami
Poziomy pomiaru
Skala nominalna
Skala porządkowa
Skala interwałowa a skala proporcjonalna
Skale pomiarowe a odpowiednie narzędzia statystyczne
Elementy statystyki intuicyjnej
Neutralizowanie zmiennych zakłócających
Statystyka opisowa
Wnioskowanie statystyczne
Kontrola i plany eksperymentalne
Kontrola wewnątrzpodmiotowa a grupa kontrolna
Plany eksperymentalne
Metody poprzeczne i podłużne
Interakcja pomiędzy zmiennymi
Plany czynnikowe
Skutki porządku
Plany gwasi-eksperymentalne
Ujęcie korelacyjne
Związki regularne
Korelacja a przyczynowość
Analiza czynnikowa
XIV. Ludzkie i pozaludzkie
Perspektywy badania zachowania zwierząt
Ujęcie porównawcze
Specyfika ludzka a poznanie u zwierząt
Zwierzęce modele ludzkiego zachowania
XV. Badania a praktyka
Badanie teoretyczne a badanie terenowe
Wzajemność dynamiczna
Trafność zewnętrzna, trafność ekologiczna
Użyteczność bezużyteczności
Psychologia a zapotrzebowanie społeczne
Jednostkowość a ogólność
Norma, wyjątek, anormalność
Wyjaśniać a rozumieć
XVI. Obszary psychologii
Tereny psychologii
Podział wielowymiarowy
Klasyfikacja według metody
Klasyfikacja poprzez przedmiot
Klasyfikacja według orientacji teoretycznej
Strefy graniczne: przenikanie czy rozpuszczanie?
Psychologia a biologia
Psychologia a nauki społeczne
Psychologia a nauki pokrewne
Jedność czy rozbicie?
Zawody psychologiczne
Kształcenie psychologów
XVII. Deontologia
Etyka i naukowość
Etyka nauki a wpływ nauki na etykę
Moralność a przyczynowość zachowania
Etyka badań
Zwierzę, obiekt badań
Osoby badane
Czy jesteśmy potencjalnymi katami?
Świadoma osoba badana
Poinformowana osoba badana
Badanie terenowe a badanie-działanie
Paradoksalna metoda zastępcza
Badanie-działanie
Deontologia interwencji (psychologicznej)
Praktyka, etyka, nauka
Opieka i kontrakt
Psychologia a pieniądze
Indeks osobowy
421 stron, B5, oprawa miękka
