Pieniądz i literatura, to właśnie ich
wzajemne inklinacje i dzielące je różnice stanowią temat niniejszej książki.
Podtytuł wskazuje, że traktuje ona o
"poezji pieniądza", a więc zarówno o literaturze poświęconej tematyce
pieniądza, jak i - zgodnie z ambiwalencją genitivus subjectivus i genitivus
objectivus - o właściwościach poetyckich, wyróżniających pieniądz i
jednocześnie stanowiących dla niego zagrożenie. Jedna z głównych tez brzmi;
literatura (nowożytna) odkrywa w pieniądzu swego brata - wrogo do niej nastawionego i
niewątpliwie odnoszącego większe sukcesy.
Wynalezienie banknotów stanowi jeden z podstawowych kontekstów dla literatury
niemieckiej. Staje się ona wówczas rynkiem zbytu do testowania związków i ograniczeń
pieniędzy. Proza, poezja czy dramat, podobnie jak pieniądze, zajmuje
niejednoznaczne miejsce w przestrzeni pomiędzy nadmiarem a inflacją, środkami
finansowymi a ich niedoborem. Książka Orzeł czy reszka, wydana po raz pierwszy w 1996
roku, bada status pieniądza w nowoczesnej literaturze niemieckiej. Na przykładach z
dramatów Goethego, powieści Gottlefa, poezji Hölderlina, a także posiłkując się
wieloma innymi istotnymi dziełami, Jochen Horisch pokazuje, w jaki sposób przecinają
się światy literatury i handlu. Autor zakłada, że pieniądze, podobnie jak teksty
literackie, są elementem nadmiaru i same w sobie nie posiadają żadnej wartości.
Jednocześnie zaś, w przeciwieństwie do niej, są absolutnie konieczne jak ostateczny
dylemat w grze orzeł czy reszka. Orzeł czy reszka to oryginalna i fascynująca
książka, pełna dowcipnej narracji i wnikliwych obserwacji na temat kultury. Będzie to
propozycja dla tego, kto szuka wiedzy o historii pieniądza i jego roli w literaturze.
Studenci i wykładowcy kulturoznawstwa, filologii niemieckiej i literatury porównawczej
znajdą wiele satysfakcji w lekturze tej niezwykłej pracy jednego z czołowych
niemieckich krytyków literackich.
SPIS TREŚCI
I
UWAGI
PROGRAMOWE NA TEMAT POEZJI PIENIĄDZA
1. „W tym znaku
każdy będzie szczęśliwy”. Problem i temat ontosemiologii monetarnej
2. „Aut prodesse aut
delectare” – historia literatury jako historia problemów
II
POETYCKA
FENOMENOLOGIA PIENIĄDZA
1. Czytelność
świata i pieniądza
2. Materialna strona
pieniądza (oraz literatury)
3. „Dręczenie z
oddali”. Urojenia ksobne pieniądza
4. Płeć pieniądza.
Mnożenie pieniądza, bogate potomstwo, odsetki od odsetek
Dygresja. Armia,
ecclesia i Alma mater. Fraszka o korporacjach
5. Time is money. Czas
pieniądza / pieniądz czasu
6. Krytyka poetycka
pieniądza. Przyczynek do hermeneutyki braku
III
ONTOSEMIOLOGIA
PIENIĄDZA
1. Ekwiwalencje,
obojętności, pierścienie. Streszczenie i przejście
2. Co się liczy?
Dlaczego pieniądz jest ważny
3. Pieniądz: symbol,
alegoria, fetysz. Marks wespół z Benjaminem i Goethem
4. Cień Schlemihla
– cień Nietzschego
5. „Źródło
centrum”, czyli: dar pieniądza, dar poezji
6. Dekonstrukcja
pieniądza
7. Ruina / ruiny
8. Medialna krew
gospodarki narodowej – Klaudiusz Henryk contra Dracula
Bibliografia
Indeks nazwisk
Spis ilustracji
416 stron, B5, oprawa miękka