Prezentowana publikacja obejmuje analizę wybranych aspektów
funkcjonowania banku centralnego w Polsce i jego relacji z otoczeniem, szczególnie
istotnych z punktu widzenia bieżącej sytuacji politycznej i makroekonomicznej.
Opracowanie zawiera przy tym znaczny zasób wiedzy oraz informacji analitycznych,
będących praktycznym wyrazem prowadzonych rozważań teoretycznych.
Pierwsze dwa rozdziały omawiają zagadnienia związane z funkcjonowaniem banku
centralnego w gospodarce rynkowej, którego podstawowym zadaniem jest zapewnienie
stabilności pieniądza, realizowane przy zastosowaniu określonych strategii i
instrumentów polityki monetarnej. Warunkiem jego realizacji jest niezależność banku
centralnego, co potwierdzają liczne badania wskazujące na występowanie ujemnej
korelacji między wysokością i zmiennością inflacji a stopniem autonomii władzy
monetarnej. Kwestia niezależności pozostaje więc szczególnie istotna zarówno w
kontekście skuteczności realizowanej polityki pieniężnej, jak i planowanego
wprowadzenia euro.
Kolejne rozdziały poruszają problemy o charakterze szczegółowym, związane z
bieżącą sytuacją na rynku finansowym. Istotnym obszarem oddziaływania banku
centralnego pozostaje bowiem międzybankowy rynek pieniężny, którego znaczenie wynika z
funkcji regulacji płynności sektora bankowego. Trudności w pozyskiwaniu refinansowania
przez banki mogą oddziaływać na realną sferę gospodarki, osłabiając wzrost
gospodarczy, czego przykładem są zaburzenia na rynkach finansowych związane ze
światowym kryzysem gospodarczym ostatnich lat. Rolą banku centralnego, odgrywaną we
współdziałaniu z władzami rządowymi oraz instytucją nadzorującą system finansowy,
jest w takiej sytuacji podejmowanie działań stabilizujących funkcjonowanie tego rynku.
Spis treści:
Wprowadzenie
Joanna Świderska
Rozdział 1. NARODOWY BANK POLSKI JAKO PODMIOT POLITYKI MONETARNEJ
Magdalena Kasprzak
1. Narodowy Bank Polski jako bank centralny
1.1. Funkcje i zadania NBP
1.2. Organy NBP i ich kompetencje
2. Teoretyczne aspekty polityki pieniężnej
2.1. Definicja i cele polityki pieniężnej
2.2. Strategie polityki monetarnej
2.2.1. Strategia ilościowych celów
pośrednich
2.2.2. Podejście wielopłaszczyznowe
2.2.3. Polityka stałej zasady a polityka
dyskrecjonalna
2.3. Instrumenty polityki pieniężnej
2.3.1. System rezerwy obowiązkowej
2.3.2. Operacje depozytowo-kredytowe
2.3.3. Operacje otwartego rynku
2.3.4. Instrumenty o charakterze
bezpośrednim
3. Skuteczność autonomicznej polityki pieniężnej w Polsce w latach
1997–2009
3.1. Założenia polityki pieniężnej
3.2. Zastosowanie instrumentów polityki pieniężnej
3.2.1. Rezerwa obowiązkowa
3.2.2. Operacje otwartego rynku
3.2.3. Stopy procentowe
3.3. Realizacja celu inflacyjnego
Rozdział 2. PROBLEM NIEZALEŻNOŚCI BANKU CENTRALNEGO
Magdalena Kasprzak
1. Podstawowe aspekty niezależności banku centralnego
1.1. Definicje i klasyfikacje niezależności banku
centralnego
1.2. Determinanty i uwarunkowania autonomii banku centralnego
1.2.1. Wskaźniki o charakterze
makroekonomicznym
1.2.2. Uwarunkowania instytucjonalne i
polityczne
1.2.3. Odpowiedzialność demokratyczna
1.3. Miary niezależności banku centralnego
1.3.1. Wskaźniki prawnej niezależności
banku centralnego
1.3.2. Miary pozaprawnej niezależności
banku centralnego
2. Kształtowanie się niezależności Narodowego Banku Polskiego jako
podmiotu polityki monetarnej
2.1. Ewolucja niezależności Narodowego Banku Polskiego
2.1.1. Zmiany w zakresie niezależności
personalnej
2.1.2. Zmiany w zakresie niezależności w
prowadzeniu polityki pieniężnej
2.1.3. Zmiany w zakresie niezależności
finansowej
2.2. Problem utraty niezależności Narodowego Banku
Polskiego w kontekście wprowadzenia euro
2.2.1. Niezależność Europejskiego
Systemu Banków Centralnych
2.2.2. Dostosowanie polskiego ustawodawstwa
do wymogów ESBC
2.2.3. Konsekwencje utraty niezależności
przez Narodowy Bank Polski
3. Poziom niezależności Narodowego Banku Polskiego w latach 1997–2009
4. Stabilność cen w Polsce a niezależność Narodowego Banku Polskiego
Rozdział 3. BANK CENTRALNY JAKO UCZESTNIK MIĘDZYBANKOWEGO RYNKU
PIENIĘŻNEGO
Daniel Szulc
1. Charakterystyka polskiego rynku międzybankowego
1.1. Istota międzybankowego rynku pieniężnego
1.2. Organizacja i zasady funkcjonowania rynku
międzybankowego
1.2.1. Rynek międzybankowy jako rynek
nieregulowany
1.2.2. Przebieg transakcji na rynku
międzybankowym
1.2.3. Stopy rynku międzybankowego
1.3. Segmenty rynku międzybankowego i ich uczestnicy
1.3.1. Segmentacja rynku z punktu widzenia
uczestników transakcji
1.3.2. Segment rynku transakcji
niezabezpieczonych
1.3.3. Segment rynku transakcji
zabezpieczonych
1.3.4. Segmentacja rynku z punktu widzenia
przedmiotu transakcji
2. Transakcje z udziałem banku centralnego a płynność sektora
bankowego
2.1. Płynność sektora bankowego
2.2. Operacje banku centralnego a płynność sektora
bankowego
3. Czynniki kształtujące sytuację na rynku międzybankowym
Rozdział 4. KRYZYS FINANSOWY A DZIAŁANIA STABILIZACYJNE
NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO
Daniel Szulc
1. Kryzys finansowy w ujęciu teoretycznym
1.1. Rozbieżności definicyjne kryzysu
1.2. Teorie kryzysu gospodarczego
2. Przyczyny i przebieg światowego kryzysu finansowego
2.1. Podłoże zjawisk kryzysowych
2.2. Światowy kryzys finansowy – przebieg wydarzeń
3. Sytuacja na rynku międzybankowym w Polsce
3.1. Transakcje z udziałem banku centralnego
3.2. Transakcje pomiędzy bankami komercyjnymi
4. Czynniki kształtujące sytuację na rynku międzybankowym w warunkach
kryzysu
4.1. Czynniki o charakterze ekonomicznym
4.2. Czynniki o charakterze behawioralnym
5. Kryzys finansowy a realna sfera gospodarki
5.1. Sytuacja na rynku międzybankowym a podaż kredytu
5.2. Kryzys finansowy a wzrost gospodarczy
6. Działania stabilizacyjne podejmowane przez Narodowy Bank Polski
6.1. „Pakiet zaufania” NBP
6.2. Działania NBP prowadzone poza „Pakietem zaufania”
6.3. Działania NBP a reakcje innych banków centralnych
6.4. Inicjatywy wspierające Komisji Nadzoru Finansowego
6.5. Skuteczność działań antykryzysowych polskiego banku
centralnego
BIBLIOGRAFIA
176 stron, B5, oprawa miękka