przełożył Julian Rogoziński
posłowie: Jacek Dehnel
Tytuł oryginału: Chef d’oeuvre inconnu. Gambara
Seria „nowy kanon” została przygotowana we współpracy z „The New York
Review of Books”.
An NYRB Classics Book
W tomie Nieznane arcydzieło znalazły się dwa opowiadania z Komedii
ludzkiej. Bohaterem pierwszego jest malarz Frenhofer (Nieznane arcydzieło), drugiego –
kompozytor Gambara (Gambara).
Obaj odwracają się od tętniącego życiem świata, by poświęcić się swojemu
powołaniu. To, co tworzą, trzymają w ukryciu. Dopóki tylko o tym mówią, oczekuje
się arcydzieła. Gdy wreszcie można je poznać, nie da się go zrozumieć. Wizja i
rzeczywistość okazują się nieprzystawalne. Artysta jawi się jako niedościgniony
geniusz lub żałosny szaleniec. Albo i jedno, i drugie.
Opowiadając o obu twórcach, Balzac snuje głębokie rozważania o naturze sztuki i
pokazuje, jak wysoką cenę płaci się za dążenie do ideału. Ale być może właśnie
te poszukiwania nadają ludzkiemu życiu najgłębszy sens.
Jedno z podstawowych pytań, jakie stawia przed nami Balzac swoim tekstem, brzmi: czy
Frenhofer był zaślepiony szaleństwem i namalował bohomaz, czy też rzeczywiście
stworzył arcydzieło, a ślepi są Poussin z Porbusem? [...]
Nie ma wątpliwości, że Balzac sportretował we Frenhoferze geniusza. Nawet jeśli nie
porazi nas jego głęboka wiedza w kwestiach sztuki, to widać to aż nadto dobitnie w
scenie, w której kilkoma bezbłędnymi ruchami zmienił przeciętny, płaski, sztywny
obraz Porbusa tak, że zarówno autor, jak i młodziutki Poussin „oniemieli z
zachwytu”. Ale nie ma też raczej wątpliwości co do tego, że stary malarz jest
obsesjonatem.
z posłowia Jacka Dehnela
Bezustannie poszukując prawdy, artysta Balzaca trafia w najczarniejszą ciemność. Jest
tyle różnych rzeczywistości, że próbując ogarnąć je wszystkie, kończy się w
mroku.
Pablo Picasso
Balzac to największy powieściopisarz dziewiętnastego wieku, i prawdopodobnie
największy powieściopisarz wszech czasów.
The New York Times
144 strony, oprawa twarda
