KRYTYKA XX i XXI WIEKU. Tom 10
Stefan Napierski (1899-1940) współtworzył
międzywojenne życie literackie jako poeta, tłumacz i krytyk literacki. W swojej
twórczości krytycznoliterackiej koncentrował się przede wszystkim na dwóch obszarach.
Po pierwsze, był uważnym obserwatorem i niestrudzonym komentatorem literatury polskiej.
W latach 1924-1934 na łamach
"Wiadomości Literackich" prowadził regularnie dział recenzji poetyckich pod
nazwą "U poetów". Publikował ponadto na łamach "Skamandra",
"Wiadomości Literackich", "Drogi", "Pionu" czy wydawanego
własnym sumptem miesięcznika"Ateneum". Po drugie, ważny obszar
krytycznoliterackich zainteresowań Napierskiego stanowiła literatura światowa i
powszechnie był on uznawany w tej dziedzinie za jedną z najbardziej kompetentnych osób
w okresie międzywojennym (np. przez Irzykowskiego). Zasłużył na tę opinię między
innymi jako autor świetnych esejów o twórczości Prousta, Manna, Conrada, Gide'a czy
Cocteau. W swoich krytycznych diagnozach Napierski łączył te dwie perspektywy: jak
mało kto potrafił trafnie umieszczać najważniejsze polskie zjawiska literackie w
kontekście szerszych europejskich nurtów. I między innymi dzięki takiemu spojrzeniu
pisma krytyczne Napierskiego stają się aktualne obecnie, kiedy to polska literatura
Dwudziestolecia zaczyna być opisywana jako część literackiej formacji modernistycznej
rozwijającej
się równolegle w Polsce i Europie w ciągu niemal całego XX wieku.
Kazimierz Wyka we wstępie do Starej szuflady pytał w 1966 r.: "Dokądże pisma
krytyczne - na pewno przebrane i wybrane - tej dziwnej postaci, którą był
zamordowany przez Niemców Stefan Napierski (Marek Eiger) pozostaną rozproszone po
czasopismach, nie czytane". Wyrażone w powyższym zdaniu życzenie wybitnego badacza
literatury polskiej spełnia się po przeszło czterdziestu latach za sprawą niniejszego
tomu.
Spis treści:
Jan Zięba, Zapomniany polski modernista. O twórczości krytycznej
Stefana Napierskiego
I. Diagnozy, syntezy, deklaracje - szkice o literaturze, krytyce i nie
tylko
O rewolucji w poezji
Pułapki antyrealizmu
O przymusie wielkości. Z powodu Myśli Piłsudskiego
Chaplin pogromca śmierci. Człowiek, który nigdy się nie śmieje
O sumienie intelektualne. Zadania krytyki. W odpowiedzi
St.[anisławowi] Ig.[nacemu] Witkiewiczowi
Odpowiedź na ankietę: Co zawdzięczają pisarze polscy literaturom
obcym?
Kilka uwag o pozycji pisarza we współczesności
Od autora [przedmowa do Cieni na wietrze]
Aforyzmy
II. Obowiązki recenzenckie - o polskiej poezji
Śpiewające źdźbła
Bolesław Leśmian
Wiersze Iwaszkiewicza
Mieczysław Jastrun, Spotkanie w czasie
Barwa miodu
Mitologia cierpienia (o postawie poetyckiej Iłłakowiczówny)
O Julianie Tuwimie
Czesław Miłosz, Trzy zimy
Powrót do raju
Aforyzmy
III. Obowiązki recenzenckie - o polskiej prozie
Zofia Nałkowska
Niezwykły debiut
Książka Ewy Szelburg
O dwóch książkach Goetla
Wstrząsający debiut
Próba "psychoanalizy" Kadena
Młoda proza
Rzecz ludzka
Aforyzmy
IV. Literatura europejska i światowa
Z uwag o Josephie Conradzie
O kilku zdaniach Tomasza Manna
Spotkanie z pisarzem. Erich Ebermayer
Eryk Kaestner, czyli poezja rzeczowa
Od Baudelaire'a do nadrealistów
Przedmowa
O aktualności Baudelaire'a
O Prouście
Śladami Gide'a
O poezji Cocteau
Pół godziny z Philippem Soupault
Tristan Tzara
Aforyzmy
Indeks nazwisk
356 stron, A5, oprawa miękka