Muzułmanie są często postrzegani przez Zachód jako obca, całkowicie
odrębna społeczność. Tymczasem pod wpływem globalnych trendów przyswajają i
przetwarzają zachodnie wzorce kulturowe, zachowując jednak własną specyfikę i nie
wyrzekając się ani swojej religii, ani obyczajów. W ostatnim dziesięcioleciu
obserwujemy szybki rozwój muzułmańskiej kultury konsumpcyjnej, spowodowany migracją i
obecnością na Zachodzie coraz większej liczby muzułmanów. Cechą charakterystyczną
tej kultury jest z jednej strony malejący wpływ tradycji muzułmańskiej, z drugiej
jednak sprzeciw wobec negatywnego wizerunku islamu w opinii publicznej społeczeństw
zachodnich.
Książka przedstawia rozwój i funkcjonowanie muzułmańskiej kultury
konsumpcyjnej na Zachodzie z odniesieniami do państw muzułmańskich.
Zawiera omówienie produktów kultury masowej, które czerpiąc z
konsumpcyjnych wzorów Zachodu zachowują jednak muzułmański charakter. Omówiono
między innymi: modę (w tym hidżaby i T-shirty), lalki typu Barbie, napoje
orzeźwiające, żywność halal, muzyka (hip-hop, heavy metal i punk rock), programy i
gry komputerowe, beletrystykę, ale też bankowość. Dzięki tym produktom muzułmanie,
zwłaszcza młodzi, uczestniczą w globalnej kulturze na własnych zasadach i otwarcie
wyrażają ważne dla nich wartości religijne, społeczne i polityczne.
Katarzyna Górak-Sosnowska, adiunkt w Katedrze Socjologii Szkoły
Głównej Handlowej w Warszawie oraz Katedrze Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu
Warszawskiego. Zajmuje się problemami społeczno-gospodarczymi świata arabskiego oraz
społecznościami muzułmańskimi na Zachodzie. Opublikowała m.in. Świat arabski wobec
globalizacji (2007), Perspektywy świata arabskiego w kontekście Milenijnych Celów
Rozwoju (2007) oraz liczne materiały dydaktyczne z zakresu edukacji rozwojowej i
międzykulturowej.
Spis treści:
Spis rysunków
Spis tabel
Wprowadzenie
Rozdział 1: Wokół kultury konsumpcyjnej
Kultura konsumpcyjna
Rola religii
Marketing etniczny
Konstruowanie tożsamości
Społeczne znaczenie konsumpcji
Rozdział 2: Historia migracji w dwóch odsłonach
Problemy z liczebnością
Europa a świat islamu – wieki konfrontacji
Ameryka Północna i Australia
Rozdział 3: Profil społeczno-ekonomiczny muzułmanów na Zachodzie
Warunki mieszkalniowe
Wykształcenie
Zatrudnienie
Obywatelstwo
Rozdział 4: Instytucjonalne ramy funkcjonowania muzułmanów w przestrzeni
publicznej
Relacje między państwem a wspólnotą muzułmańską
Typowe instytucje muzułmańskie
Islam a polityka
Rozdział 5: Islam i muzułmanie w zachodnim dyskursie publicznym
Islam i muzułmanie w zachodniej opinii publicznej
Podmioty i przedmioty dyskursu
Wpływ dyskursu na funkcjonowanie muzułmanów w sferze publicznej
Rozdział 6: Religijność i tożsamość społeczna w procesie przemian
Wymiary akulturacji
Religijność
Stosunek do Zachodu
Między islamem etnicznym a uniwersalistycznym
Rozdział 7: Nowa elita muzułmańska
Tariq Ramadan – europejski muzułmanin
Jusuf al-Karadawi – twarz Al-Dżaziry
Amr Chalid – telewizyjny kaznodzieja
Fethullah Gülen – twórca ruchu społecznego
Hamza Yusuf – amerykański teolog
Siraj Wahhaj – afroamerykański działacz
Rozdział 8: Wymiary konsumpcji na Bliskim Wschodzie - między konsumpcjonizmem
a wykluczeniem
Generacja wykluczonych
Bliskowschodni konsumpcjonizm
Od antykonsumeryzmu…
…do muzułmańskiej kultury konsumpcyjnej
Rozdział 9: Moda muzułmańska
Dwa oblicza muzułmanek
Moda w państwach muzułmańskich
Muzułmanki na Zachodzie
Muzułmańska moda sportowa
Moda męska
Odzież młodzieżowa
Przesłanie T-shirtów
Rozdział 10: Muzułmańskie lalki Barbie
Bliskowschodnie i zachodnie lalki muzułmańskie
Kim jest muzułmańska Barbie?
Implikacje społeczne
Rozdział 11: Napoje orzeźwiające
Cola na rynkach muzułmańskich państw Bliskiego Wschodu
Wizerunek coli w świetle bojkotu towarów amerykańskich
Cole muzułmańskie na Zachodzie i Bliskim Wschodzie
Muzułmański wymiar coli
Rozdział 12: Żywność halal i ekoislam
Co może być halal?
Standaryzacja żywności halal
Muzułmańska i niemuzułmańska konkurencja
Restauracje i bary halal
Islam a ekologia
Zieloni muzułmanie
Fair trade a muzułmańska myśl społeczna
Rozdział 13: Muzyka – od naszidu do taqwacore
Islam a muzyka
Yusuf Islam i Sami Yusuf – ikony naszidu
Przesłanie religijne i społeczne
Taqwacore: muzułmański punk
Bliskowschodni metal
Rozdział 14: Hip-hop
Odmiany muzułmańskiego hip-hopu
Hip-hop diaspory muzułmańskiej w Europie: wyznaczniki religijności
O czym rapują europejscy muzułmanie?
Muzułmański hip-hop w USA
Rap religijny
Rap wykorzystujący elementy religijne
Rap nawiązujący do ideologii NOI i NGE
Rozdział 15: Bliskowschodnie i muzułmańskie programy komputerowe
Cyfrowy orientalizm: świat islamu w zachodnich grach komputerowych
Rozgrywki polityczne w technologii flash
Gry Bliskiego Wschodu: między historią a polityką
Muzułmańskie gry edukacyjne
Dla dorosłych: programy użytkowe
Rozdział 16: Cyberfatwy i wirtualny islam
Wskazówki dla religijnych muzułmanów
Jedno pytanie – wiele odpowiedzi
Gdzie szukać? Serwisy z fatwami
Stara treść w nowej formie
Wirtualny prozelityzm
Internetowe randki
Wokół Queer Jihad
Rozdział 17: Literatura popularna
Komiksy
Poradniki
Beletrystyka
Rozdział 18: Bankowość i finanse
Czy zawsze bez procentu? Bankowość w świecie islamu
Uwarunkowania religijne bankowości muzułmańskiej
Instrumenty bankowości muzułmańskiej
Finanse muzułmańskie na Zachodzie
Zakończenie
Słownik terminów
Bibliografia
Indeks osób i nazw
510 stron, B5, oprawa miękka