Książka omawia podstawowe regulacje międzynarodowych standardów
rachunkowości związane ze sprawozdawczością segmentów działalności. Przedmiotem
rozważań jest głównie MSR 14. Sprawozdawczość segmentów działalności. Tam gdzie
jest to konieczne autorzy odwołują się także do innych standardów oraz regulacji
krajowych.
W sprawie sporządzania sprawozdań według segmentów działalności, standard
wyraźnie odwołuje się do sprawozdawczości wewnętrznej przygotowanej dla najwyższego
kierownictwa w jednostkach. Sprawozdawczość ta służy im w podejmowaniu decyzji
zarządczych. Podstawowym źródłem tych informacji jest rachunkowość zarządcza. Stąd
tytułem wprowadzenia znalazły się w książce zagadnienia poświęcone segmentom
działalności z punktu widzenia rachunkowości zarządczej oraz marketingu. Bez
segmentacji klientów w marketingu i wyodrębniania centrów odpowiedzialności w
rachunkowości zarządczej nie byłoby MSR 14, który korzysta z dorobku tych nauk
praktycznych w tym zakresie. Jeśli przyjąć, że rachunkowość zarządcza jest systemem
gromadzenia i przetwarzania informacji finansowych i niefinansowych obejmującym różne
techniki, których celem jest ułatwienie zarządzającym podejmowanie decyzji
menedżerskich, to zrozumiałym będzie znaczenie rachunkowości zarządczej w tym
względzie.
Za podstawowe kryterium wyodrębniania segmentów działalności standard przyjmuje
zróżnicowany poziom zwrotu z nakładów inwestycyjnych oraz zróżnicowane ryzyko
działalności. Zarówno MSR 14, jak i publikowane sprawozdania finansowe poświęcają
się temu zagadnieniu mało miejsca, najczęściej ograniczając się do stwierdzenia, że
zróżnicowanie takie miało miejsce. Dlatego też przedstawiono książce podstawowe
metody statystyczne ułatwiające zbadanie poziomu ryzyka w poszczególnych segmentach.
Zasadniczą część książki stanowi szczegółowa analiza treści MSR 14.
Kolejno omawiane są w nich podstawowe zagadnienia standardu, między innymi:
- ilościowe i jakościowe kryteria wyodrębniania segmentów działalności,
- rodzaje wzorów sprawozdawczych segmentów działalności,
- podstawowe pojęcia wykorzystywane przy sporządzaniu sprawozdawczości segmentów
działalności, takie jak: przychody, koszty segmentu, aktywa i pasywa oraz wynik
segmentu,
- mierniki wyników działalności prezentowanych przez spółki kapitałowe w
sprawozdawczości według segmentów działalności.
Książka zawiera także przykłady informacji ujawnianych w sprawozdaniach finansowych
spółek kapitałowych, w większości notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w
Warszawie. Przykłady te służą egzemplifikacji szczegółowych zaleceń MSR 14 w
zakresie rodzajów wyodrębnianych segmentów oraz zakresu ujawnianych informacji, a
opisanych w rozdziałach poprzednich pracy. Intencją tych prezentacji jest pokazanie
przykładów przedstawiających różne formy sprawozdań oraz różny zakres ujawnianych
informacji. Mamy więc tutaj przykłady sprawozdań matrycowych, rocznych i
śródrocznych, sprawozdania z działalności branżowej i geograficznej, z działalności
zintegrowanej pionowo, działalności sektora bankowego. Część z nich prezentuje
informacje z działalności zaniechanej, część ujawnia informacje o zmianie zakresu
segmentów działalności.
Integralną częścią tej pracy są materiały szkoleniowe i załączniki. W ten
sposób książka ta adresowana jest nie tylko do praktyków, ale także do
studentów studiów ekonomicznych. Biorąc pod uwagę to, że jest to pierwsza próba
takiego ujęcia zagadnienia segmentów działalności, książka ta może stanowić kanon
literatury obowiązkowej lub uzupełniającej odpowiednich przedmiotów nauczania na
kierunkach studiów zarządzanie oraz finanse i rachunkowość.
Publikacja jest skierowana do kadry zarządzającej i księgowych, których
przedsiębiorstwa sporządzają lub przygotowują się do sporządzania sprawozdań
finansowych w oparciu o MSR/MSSF. Wśród adresatów publikacji znajdują się także
biegli rewidenci, badający księgi rachunkowe przedsiębiorstw stosujących MSR/MSSF.
Ponadto są to pracownicy naukowi i studenci uczelni ekonomicznych oraz wykładowcy i
słuchacze specjalistycznych kursów z rachunkowości.
Spis treści
Wstęp
Część I. Segmentacja działalności gospodarczej jednostek według
rachunkowości zarządczej, marketingu i międzynarodowych standardów rachunkowości -
Sławomir Sojak
Rozdział 1. Segmenty w działalności gospodarczej
1.1. Wprowadzenie
1.2. Koncepcje decentralizacji
1.3. Segmenty w działalności marketingowej
1.3.1. Koncentracja jednosegmentowa
1.3.2. Specjalizacja selektywna
1.3.3. Specjalizacja produktowa
1.3.4. Specjalizacja rynkowa
1.3.5. Pełne pokrycie rynku
1.4. Ośrodki odpowiedzialności w rachunkowości zarządczej
1.4.1. Segmentowy rachunek wyników w sprawozdawczości
wewnętrznej
1.5. Segmenty według MSR 14
Rozdział 2. Ryzyko i stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału
jako podstawowe kryterium segmentacji działalności
gospodarczej
2.1. Wprowadzenie
2.2. Pojęcie ryzyka i zwrotu z zainwestowanego kapitału
2.3. Czynniki warunkujące działalność gospodarczą
2.4. Statystyczne miary ryzyka
Część II. MSR 14 sprawozdawczość dotycząca segmentów
działalności: podstawowe definicje - interpretacja i analiza - Sławomir Sojak,
Maria Jankowska
Rozdział 1. Kryteria wyodrębniania segmentów działalności według MSR
14
1.1. Wprowadzenie
1.2. Cel i zakres standardu
1.3. Rodzaje segmentów działalności według MSR 14
1.4. Kryteria ilościowe wyodrębniania segmentów działalności
1.5. Procedura wyodrębniania segmentów sprawozdawczych
Rozdział 2. Wzory sprawozdawcze segmentów działalności według MSR 14
2.1. Wprowadzenie
2.2. Podstawowy wzór sprawozdawczy - zakres ujawnianych informacji
2.3. Uzupełniający wzór sprawozdawczy - zakres ujawnianych informacji
2.3.1. Gdy podstawowym wzorem sprawozdawczym jest wzór branżowy
2.3.2. Gdy podstawowym wzorem sprawozdawczym jest wzór geograficzny
oparty o kryterium lokalizacji aktywów
2.3.3. Gdy podstawowym wzorem sprawozdawczym jest wzór geograficzny oparty
o kryterium lokalizacji klientów
2.4. Sprawozdawczość roczna i śródroczna
Rozdział 3. Zasady rachunkowości segmentów działalności
3.1. Wprowadzenie
3.2. Zasady (polityka) rachunkowości
3.3. Zasady rachunkowości segmentów - definicje i założenia
3.4. Ujawnianie dodatkowych informacji
Rozdział 4. Przychody, koszty i wynik segmentów działania - podstawowe
definicje
4.1. Wprowadzenie
4.2. Przychody segmentu
4.3. Koszty segmentu
4.4. Wynik segmentu
Rozdział 5. Aktywa i pasywa segmentu
5.1. Wprowadzenie
5.2. Aktywa segmentu
5.3. Zobowiązania segmentu
Rozdział 6. Wycena w segmentach działalności
6.1. Wprowadzenie
6.2. Wycena przychodów
6.2.1. Przychody ze sprzedaży towarów
6.2.2. Świadczenie usług
6.2.3. Wymiana towarów i usług
6.2.4. Wymiana składników rzeczowych aktywów trwałych
6.2.5. Wymiana składników wartości niematerialnych
6.2.5. Odsetki, tantiemy i dywidendy
6.3. Wycena kosztów
6.3.1. Koszty materiałów, towarów handlowych i wyrobów
gotowych
6.3.2. Koszty wynagrodzeń
6.3.3. Koszty finansowe
6.3.4. Amortyzacja
6.4. Wycena transferów wewnętrzny
6.4.1. Rodzaje cen transferowych
6.4.2. Generalna reguła kształtowania ceny transferowej
6.4.3. Generalna reguła w przypadku niewykorzystanych zdolności
produkcyjnych
6.4.4. Ceny transferowe w przypadku wykorzystanych zdolności
produkcyjnych
6.5. Wycena aktywów
6.5.1. Wycena rzeczowych składników majątku trwałego
6.5.2. Wycena wartości niematerialnych
6.5.3. Wycena nieruchomości inwestycyjnych
6.5.4. Wycena zapasów
6.6. Wycena zobowiązań
6.7. Składniki bilansu oraz strumienie finansowe "przyporządkowane
i przypisane"
Rozdział 7. Mierniki segmentów działalności
7.1. Wprowadzenie
7.2. Mierniki zdefiniowane
7.3. Alternatywne mierniki wyników
7.4. Definiowanie i prezentowanie alternatywnych mierników wyników
7.5. Mierniki wyników segmentów działalności - przykłady
Część III. Prezentacja i ujawnianie informacji objętych
obowiązkiem sprawozdawczym zgodnie
z MSR 14 - przykłady - Sławomir Sojak
Wprowadzenie
Rozdział 1. Grupa Bayer - prezentacja matrycowa segmentów
działalności
Rozdział 2. Grupa Kapitałowa Alchemia - śródroczne sprawozdanie
matrycowe
Rozdział 3. Grupa Kapitałowa Polnord - śródroczne sprawozdanie
branżowe
Rozdział 4. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo
- sprawozdanie z działalności segmentowej zintegrowanej pionowo
Rozdział 5. Grupa Kapitałowa Banku Ochrony Środowiska - segmenty
działalności według kryterium klientów banku
Rozdział 6. Grupa Kapitałowa Softbank - sprawozdanie
z zaniechanej działalności segmentu
Rozdział 7. Raciborska Fabryka Kotłów
Rozdział 8. Grupa kapitałowa Software - sprawozdanie według
segmentów geograficznych
Rozdział 9. Grupa kapitałowa Ciech
Część IV. Prezentacja graficzna - ekrany - Sławomir Sojak, Maria
Jankowska
Literatura
Spis tabel
Spis schematów
Załączniki
222 strony, B5, miękka oprawa