Za pomocą poruszających wyobraźnię cytatów i błyskotliwie Buchanan
ożywia panoramę polityczną, zręcznie charakteryzując ekonomiczne, kulturalne oraz
społeczne prądy zmian i ciągłości, które wiodły Europę od podzielonego kontynentu
ku nowej, wciąż jeszcze nieokreślonej roli w świecie.
Carole Fink, Uniwersytet Stanowy Ohio
Burzliwy pokój. Historia Europy 1945-2000 to przejrzysta całościowa ocena
zdumiewającego odrodzenia się Starego Kontynentu ze straszliwego zniszczenia i rozpaczy
po drugiej wojnie światowej.
William R. Keylor, Instytut Historii Międzynarodowej, Uniwersytet Bostoński
Książka Toma Buchanana, opisująca okres od zakończenia drugiej wojny
światowej aż po nowe tysiąclecie, prezentuje syntetyczny przegląd historii Europy –
zarówno wschodniej, jak i zachodniej.
Autor rozpoczyna od omówienia wpływu drugiej wojny światowej na sytuację w
Europie, ukazując, w jaki sposób w ostatnim okresie wojny tworzono podwaliny nowego
ładu. Następnie przedstawia okres zimnej wojny, dzieje Europy wschodniej i zachodniej od
lat pięćdziesiątych po osiemdziesiąte, po czym przechodzi do zagadnienia integracji,
która nabierała coraz szybszego tempa w miarę zbliżania się końca stulecia.
Analizuje gwałtowne i dramatyczne zmiany w Europie Wschodniej i ZSRR, które
doprowadziły do zakończenia zimnej wojny; proponuje także nową interpretację lat
dziewięćdziesiątych XX wieku, skupiając się na powstawaniu „zjednoczonej Europy”
w postaci Unii Europejskiej, wciąż bezskutecznym poszukiwaniu „trzeciej drogi” oraz
politycznych i gospodarczych przekształceniach w Europie Wschodniej.
Tom Buchanan wykłada historię współczesną i politykę na
Uniwersytecie Oksfordzkim. Jest członkiem Kolegium Kellogga. Jest autorem m.in. książki
Britain and the Spanish Civil War (1997).
Spis treści:
Podziękowania 7
Spis map 14
Spis ilustracji
Wprowadzenie: niepokoje Europy 17
1. Wojna i jej dziedzictwo 27
Podbój i okupacja 27
Kolaboracja 31
Ruch oporu 35
Wyzwolenie, 1943–1945 39
Europa neutralna 44
Koszty ludzkie i materialne 46
Sąd 51
Podsumowanie 55
2. Europa między mocarstwami, 1945–19532 57
Od Wielkiego Sojuszu do zimnej wojny, 1941–1947 57
Kwestia niemiecka 64
Plan Marshalla i bezpieczeństwo ekonomiczne 70
NATO i obrona Zachodu 76
Kultura a zimna wojna 80
Podsumowanie 84
3. Odrodzenie, odbudowa i rewolucja: Europa, 1945–19503 85
Nowa Europa? 85
Polityka w Europie Zachodniej 88
Europa Zachodnia: odbudowa i państwo opiekuńcze 97
Skandynawia: drogi do bezpieczeństwa 101
Europa Południowa: dyktatura i wojna domowa 103
Związek Radziecki i Europa Środkowo-Wschodnia 107
Między Wschodem a Zachodem: Finlandia, Austria i Jugosławia 113
Podsumowanie 117
4. Konsolidowanie Europy Zachodniej, 1950–19634 119
Obawy i aspiracje 119
W stronę dobrobytu: gospodarka a zmiany społeczne 124
Od Korei do Berlina: kontekst międzynarodowy 129
„Bez eksperymentów”: Niemcy Zachodnie, Wielka Brytania i Włochy 133
Francja i Algieria 141
Alternatywy socjaldemokratyczne 145
Podsumowanie 148
5. Europa Zachodnia w latach sześćdziesiątych 151
Przełom kulturowy 151
Nowe społeczeństwo: zmiany ekonomiczne i społeczne 158
Granice reform: Włochy, Niemcy Zachodnie i Wielka Brytania 163
Zagadkowa republika: Francja, 1958–1968 167
Bunt: studenci i robotnicy, 1967–1969 170
Nieustępliwa dyktatura: Hiszpania, Portugalia i Grecja 176
Podsumowanie 179
6. Związek Radziecki i Europa Wschodnia, od 1953 roku do lat siedemdziesiątych 181
Nowe społeczeństwa, powracające kryzysy 181
Chruszczow i destalinizacja 189
Kryzys 1956 roku: Polska i Węgry 192
Początek ery Breżniewa 197
Wschodnioeuropejskie alternatywy: Rumunia, Jugosławia, Albania 199
Od Praskiej Wiosny po doktrynę Breżniewa 202
Podsumowanie 207
7. Europa Zachodnia w latach siedemdziesiątych: spadek koniunktury i odprężenie
209
Era odprężenia 209
Ostpolitik Willy’ego Brandta, 1969–1974 212
Nowe poczucie niepewności gospodarczej 216
Polityka zachodnioeuropejska 220
Problem terroryzmu, ok. 1970–1981 226
Prądy intelektualne i kulturalne 229
Przemiany: Hiszpania, Portugalia i Grecja 231
Podsumowanie 238
8 Europa Zachodnia w latach osiemdziesiątych: era Thatcher, Mitterranda i Kohla 239
Ku społeczeństwu postindustrialnemu 239
Kultury postmodernistyczne? 243
Nowa zimna wojna 246
Wielka Brytania za rządów Thatcher 248
Francja za Mitterranda 253
Kohl i Niemcy Zachodnie 258
Przełamywanie szablonu? Nowe ruchy polityczne 263
Europa Południowa 266
Podsumowanie 271
9 Integracja europejska: od Rzymu do Maastricht, 1957–1992 273
Spojrzenia na integrację 273
Utworzenie EWG 280
De Gaulle i EWG, 1958–1969 283
Zastój, 1970–1984 287
Jednolity Akt Europejski i „1992” 290
Maastricht i później 293
Podsumowanie 297
10 Upadek reżimówkomunistycznych: Związek Radziecki i Europa Wschodnia,
1980–1991 299
„Wszystko stanowe i znieruchomiałe ulatnia się” 299
Polska i Solidarność, 1980–1981 304
Gorbaczow i reforma radziecka, 1985–1990 308
1989: upadek komunizmu w Europie Wschodniej 313
Zjednoczenie Niemiec, 1989–1990 319
Koniec Związku Radzieckiego, 1990–1991 325
Podsumowanie 327
Europa po zimnej wojnie 329
Budowanie Europy? 329
Polityka Europy Zachodniej 335
Niespokojne wody: Włochy i Niemcy 339
11. Europa Zachodnia: gospodarka i europejska unia walutowa 342
Postkomunizm: Europa Wschodnia i dawny ZSRR 345
Wojny bałkańskie 351
Podsumowanie 357
Podsumowanie 359
Przypisy 367
Wprowadzenie: niepokoje Europy 367
1 Wojna i jej dziedzictwo 367
2 Europa między mocarstwami, 1945–1953 370
3 Odrodzenie, odbudowa i rewolucja: Europa, 1945–1950 373
4 Konsolidowanie Europy Zachodniej, 1950–1963 375
5 Europa Zachodnia w latach sześćdziesiątych 378
6 Związek Radziecki i Europa Wschodnia, od 1953 roku do lat siedemdziesiątych 380
7 Europa Zachodnia w latach siedemdziesiątych: spadek koniunktury i odprężenie 383
8 Europa Zachodnia w latach osiemdziesiątych: era Thatcher, Mitterranda i Kohla 384
9 Integracja europejska: od Rzymu do Maastricht, 1957–1992 386
10 Upadek reżimów komunistycznych: Związek Radziecki i Europa Wschodnia, 1980–1991
387
11 Europa po zimnej wojnie 390
12 Podsumowanie 392
Literatura uzupełniająca 393
Ujęcie ogólne 393
Historia powszechna 393
Regiony 393
Historie narodowe 394
Zagadnienia 395
Gospodarka 395
Kultura 396
Druga wojna światowa w Europie 396
Zimna wojna w Europie 397
Europa po wojnie, 1945–1950 398
Europa zachodnia w latach pięćdziesiątych 400
Europa zachodnia w latach pięćdziesiątych 400
Związek Radziecki i Europa wschodnia, 1953–1970 401
Europa w latach siedemdziesiątych 402
Europa w latach osiemdziesiątych 402
Integracja europejska 403
Upadek komunizmu 404
Europa po zimnej wojnie 404
Indeks 406
422 strony, B5, oprawa miękka
