ZAWÓD PSYCHOLOG REGULACJE PRAWNE I ETYKA ZAWODOWA BEDNAREK D. Księgarnia

Zawód psycholog

Regulacje prawne i etyka zawodowa

Niezależnie od charakteru i obszaru działalności wspólny dla psychologów jest szczególny charakter więzi z podmiotem oddziaływań i wynikające z niego zobowiązania etyczne.

Książka Doroty Bednarek porządkuje wiedzę dotyczącą:

• kontekstu prawnego wykonywania zawodu psychologa,
• obowiązujących zasad i standardów etycznych oraz sposobów ich realizacji.

Autorka poruszyła zagadnienia etyczne specyficznie związane z najważniejszymi obszarami zastosowań psychologii: w diagnozie i interwencji psychologicznej. Szczegółowo omówiła etyczne kwestie i zasady dotyczące takich specyficznych sytuacji, jak:

• świadczenie usług na zlecenie strony trzeciej, na odległość, wobec nieletnich,
• problem przeciwdziałania dyskryminacji,
• prowadzenie badań naukowych i publikowanie ich wyników,
• oraz wielu innych.

Psychologowie praktycy oraz studenci psychologii znajdą w tej książce zarówno możliwość pogłębionego zrozumienia etycznego wymiaru pracy psychologa, jak i wyczerpujący zbiór zasad do zastosowania w codziennej pracy.

Książka ta została napisana tak, aby zawierała wyczerpującą listę zagadnień etycznych, opracowanych w sposób dogłębny i zarazem uzupełniający względem dostępnej na rynku literatury polskojęzycznej, oraz by w szczegółowych analizach nie zagubił się cel użytkowy, czyli możliwość łatwego dostępu do wybranych treści wtedy, gdy sytuacje życiowe wymagają analizy konkretnego dylematu etycznego i jego twórczego rozwiązania. W związku z tym czytelnicy czy użytkownicy mogą przystępować do lektury na dwa sposoby: albo zapoznając się sukcesywnie z opracowaniami kolejnych rozdziałów (np. studenci lub praktycy pragnący przypomnienia pod¬stawowych zasad w nowym ujęciu), albo akcydentalnie, studiując wybrany rozdział, a nawet paragraf, np. gdy rozpoczynają terapię psychologiczną przez internet lub zastanawiają się nad możliwością pracy z nastolatkiem poszukującym pomocy psychologicznej bez zgody rodziców. Z myślą o tym drugim podejściu zastosowano przejrzystą edycję tekstu z wizualnym wyodrębnieniem pryncypiów oraz zadbano o wyposażenie książki w liczne odniesienia do innych rozdziałów, tak aby czytelnik danego fragmentu miał świadomość szerszego kontekstu etycznego poruszanego w nim zagadnienia. Każdy rozdział został również wzbogacony o kilka pozycji zalecanej literatury polskojęzycznej, umożliwiającej spojrzenie na dane zagadnienia z nieco innej perspektywy teoretycznej.

Z tekstu

Publikacja jest bogata w treści pracowicie zgromadzone przez Autorkę i przedstawione w sposób kompetentny. Żadna publikacja o podobnym profilu nie jest dostępna na rynku, a zapotrzebowanie jest duże. Opracowanie ma szanse stać się obowiązkową lekturą dla tysięcy studentów psychologii w Polsce, dla których etyka zawodowa jest przedmiotem obowiązkowym. Znajdą oni w tej publikacji całą potrzebną wiedzę, bez konieczności wertowania innych źródeł. Pozycja może być pożyteczną lekturą dla aktywnych zawodowo psychologów, zwłaszcza osoby prowadzące własną działalność znajdą w niej cenne wskazówki, dotyczące np. ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Publikacja może też przyciągnąć liczne rzesze osób zainteresowanych psychologią, będącą w świadomości społecznej dziedziną fascynującą i tajemniczą. Chociaż opracowania tego typu z natury nie są lekturą porywającą, książka jest dobrze, interesująco napisana i czyta się ją z przyjemnością. Wreszcie pozycja może być użyteczna dla psychologów zaangażowanych w regulację prawną zawodu psychologa, ponieważ przedstawiono w niej liczne argumenty dowodzące potrzeby, wręcz konieczności wprowadzenia w życie Ustawy o zawodzie psychologa w Polsce z dn. 8 czerwca 2001 (!). co wymaga powołania organów samorządowych i opracowania rozporządzeń wykonawczych.

prof. dr hab. Irena Heszen, Uniwersytet SWPS

Podziękowania
Wstęp

1. Zawód psychologa w świetle prawa
1.1. Prawna definicja zawodu psychologa
1.2. Psycholog jako zawód zaufania publicznego
1.2.1. Prawne koncepcje zawodu zaufania publicznego i zawodu regulowanego
1.2.2. Zawody zaufania publicznego w świadomości współczesnych Polaków
1.3. Samorząd zawodowy i inne organizacje zawodowe
1.3.1. Regulacje prawne i organizacje zawodowe psychologów w innych krajach
1.3.2. Sytuacja prawna innych zawodów zaufania publicznego w Polsce
1.3.3. Samorząd zawodowy psychologów w Polsce
1.3.4. Zrzeszenia psychologów w Polsce
1.3.5. Międzynarodowe zrzeszenia psychologów
1.4. Prawo do wykonywania zawodu psychologa
1.4.1. Prawo do wykonywania zawodu psychologa w zapisie ustawy
1.4.2. Faktyczne prawo do wykonywania zawodu psychologa
1.4.3. Konsekwencje niejasności prawnychw regulacji zawodu psychologa i losy ustawy
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

2. Odpowiedzialność w zawodzie psychologa
2.1. Rodzaje odpowiedzialności psychologów w praktyce zawodowej
2.1.1. Odpowiedzialność karna
2.1.2. Odpowiedzialność cywilna
2.1.3. Odpowiedzialność dyscyplinarna
2.2. Prawa klienta/pacjenta w kontekście odpowiedzialności zawodowej psychologa
Akty prawne

3. Źródła zasad etycznych w zawodzie psychologa
3.1. Etyka filozoficzna a etyka stosowalna
3.2. Kodeksy etyki różnych zawodów
3.3. Etyka zawodowa w zawodzie psychologa
3.3.1. Kodeksy etyczne Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
3.3.2. Zasady etyki zawodu psychologa wg Kodeksu Etyki Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego
3.3.3. Kodeksy etyczne innych stowarzyszeń psychologicznych
3.4. Zasady etyczne a regulacje prawne
3.4.1. Konflikt zasad etycznych i przepisów prawa
3.4.2. Konflikt zasad etycznych i wymogów organizacji
3.4.3. Absolutny zakaz łamania praw człowieka
3.5. Kontrowersje wokół kodeksów etyki
3.6. Jak rozstrzygać wątpliwości etyczne?
Literatura zalecana
Bibliografia

4. Podstawowe zasady etyczne w pracy psychologa
4.1. Zasada A: Działanie dla dobra i nieszkodzenie
4.2. Zasada B: Wierność i odpowiedzialność
4.3. Zasada C: Uczciwość i prawość
4.4. Zasada D: Sprawiedliwość
4.5. Zasada E: Szacunek dla ludzkich praw i ludzkiej godności
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

5. Tajemnica zawodowa
5.1. Pojęcie tajemnicy zawodowej
5.2. Tajemnica w zawodzie psychologa - podstawy prawne
5.3. Jak długo obowiązuje tajemnica zawodowa?
5.4. Ograniczenia tajemnicy zawodowej w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia
5.5. Tajemnica zawodowa psychologa a sąd, prokuratura i policja
5.5.1. Bezwzględny zakaz dowodowy
5.5.2. Społeczny obowiązek denuncjacji
5.5.3. Prawny obowiązek denuncjacji
5.5.4. Psycholog jako świadek w procesie karnym
5.5.5. Psycholog jako świadek w postępowaniu cywilnym
5.5.6. Tajemnica w pracy biegłego sądowego
5.6. Zagrożenie poufności w kontekście terapii grupowej lub terapii par
5.7. Ograniczenia poufności w usługach na zlecenie strony trzeciej
5.8. Ujawnienie informacji w celach dydaktycznych
5.9. Ujawnienie informacji w celu uzyskania konsultacji
5.10. Ujawnienie informacji poufnej na życzenie klienta
5.11. Ujawnienie informacji poufnych w związku z obroną psychologa
5.12. Zabezpieczenie poufności przy współpracy z innymi specjali stami
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

6. Dokumentacja psychologiczna
6.1. Standardy APA w zakresie dokumentacji
6.1.1. Cel tworzenia dokumentacji
6.1.2. Co podlega udokumentowaniu
6.1.3. Sposób organizacji dokumentacji
6.1.4. Etyczne standardy tworzenia i zabezpieczania dokumentacji psychologicznej
6.2. Regulacje prawne związane z przetwarzaniem danych osobowych (RODO)
6.2.1. Dane osobowe w praktyce psychologicznej
6.2.2. Podstawa prawna przetwarzania danych osobowych
6.2.3. Prawa osoby, której dotyczą dane osobowe
6.2.4. Zasady ochrony prywatności i danych osobowych
6.3. Prawne regulacje dotyczące dokumentacji w niektórych obszarach praktyki psychologicznej
6.3.1. Dokumentacja psychologiczna - ogólna
6.3.2. Dokumentacja medyczna i dokumentacja psychologiczna w kontekście świadczeń leczniczych
6.4. Prywatność a dokumentacja zewnętrzna ("jawna")
6.5. Okres przechowywania dokumentacji psychologicznej
6.6. Etyczne i prawne zasady udostępniania dokumentacji innym podmiotom
6.6.1. Opracowania statystyczne na podstawie dokumentacji psychologicznej
6.6.2. Dostęp do dokumentacji innych specjalistów pracujących z klientem
6.6.3. Opracowania do celów naukowych
6.7. Ograniczenie uprawnień organów ścigania w dostępie do dokumentacji psychologicznej
6.7.1. Dokumentacja psychologiczna jako dowód w procesie karnym
6.7.2. Dokumentacja psychologiczna jako dowód w procesie
cywilnym
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

7. Świadoma zgoda na usługę psychologiczną
7.1. Prawo klienta do dobrowolnego i świadomego korzystania z usług psychologicznych
7.1.1. Zgoda na przetwarzanie danych osobowych
7.1.2. Zgoda na usługę psychologiczną osób z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych
7.1.3. Usługa psychologiczna bez zgody
7.2. Informacje niezbędne do podjęcia świadomej zgody
7.2.1. Rzetelna informacja o kwalifikacjach psychologa
7.2.2. Rzetelna informacja o metodzie pracy i jej alternatywach
7.2.3. Rzetelna informacja o poufności i jej ograniczeniach
7.2.4. Uzgodnienie celu, zakresu i sposobu realizacji usługi
7.2.5. Rzetelna informacja o prawach klienta
7.3. Uzgodnienie praktycznych aspektów usługi
7.3.1. Konflikt interesów i różnorodność ról
7.3.2. Odpłatność
7.3.3. Wymiar czasowy
Załącznik 1. Lista kontrolna zagadnień etycznych związanych
z poinformowaną zgodą
Załącznik 2. Lista kontrolna związana z podjęciem się usługi psychologicznej
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

8. Standardy etyczne w diagnozie psychologicznej
8.1. Opinia psychologiczna na podstawie badania diagnostycznego
8.2. Zasady ogólne etycznego postępowania diagnostycznego
8.3. Podmiotowe traktowanie klienta
8.3.1. Minimalizacja wtargnięcia (standard 4.04 - Minimalizacja wtargnięcia; APA, 2017)
8.3.2. Diagnoza a badania naukowe
8.4. Zapewnienie optymalnego funkcjonowania klienta
8.5. Standardy diagnozy
8.6. Dobór narzędzi diagnostycznych
8.6.1. Odpowiedzialne rozróżnienie między diagnozą psychologiczną a badaniem testowym
8.6.2. Kontrowersje wokół technik projekcyjnych
8.6.3. Prawo do stosowania narzędzia diagnostycznego
8.6.4. Kwalifikacje użytkownika narzędzi diagnostycznych
8.7. Przedstawienie wniosków diagnostycznych
8.7.1. Pisemna opinia, orzeczenie, raport
8.7.2. Ustna informacja zwrotna
8.8. Diagnoza grup szczególnych (niepełnosprawność, obca kultura/obcy język)
8.8.1. Bariera językowa
8.8.2. Bariera kulturowa
8.8.3. Modyfikacja procedury i niedostosowanie prób normalizacyjnych
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

9. Standardy etyczne w pomocy psychologicznej
9.1. Kwalifikacje do udzielania pomocy psychologicznej
9.1.1. Interwencja oparta na dowodach
9.1.2. Kontekst prawny
9.2. Pomoc psychologiczna a autonomia i integralność klienta
9.3. Zawarcie kontraktu na pomoc psychologiczną
9.4. Terapia dla rodzin lub grup
9.5. Terapia dla osób znajdujących się już pod opieką psychologa
9.6. Niedostępność terapii
9.7. Zakończenie terapii
9.8. Monitorowanie skuteczności interwencji. Superwizja
Literatura zalecana
Bibliografia

10. Usługi psychologiczne na zlecenie strony trzeciej - problem dobro wolności, podmiotowości i poufności
10.1. Diagnoza psychologiczna w procesie ubiegania się o pracę
10.2. Prawnie wymagana ocena psychologiczna w celu określenia zdolności do wykonywania zawodu lub funkcji
10.3. Pobór do wojska
10.4. Usługa psychologiczna na zlecenie pracodawcy
10.5. Przymusowe badanie psychologiczne na zlecenie wymiaru sprawiedliwości
10.6. Dokumentacja psychologiczna w systemie oświaty
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

11. Przeciwdziałanie dyskryminacji w praktyce psychologicznej
11.1. Dyskryminacja - kontekst prawny
11.2. Przejawy dyskryminacji w praktyce psychologicznej
11.2.1. Odmowa świadczenia
11.2.2. Niezróżnicowane postrzeganie osób należących do mniejszości
11.2.3. Niedostosowanie świadczenia do specyficznych potrzeb osób należących do mniejszości
11.2.4. Nieuwzględnianie zagrożenia stereotypem
11.2.5. Przeżywanie negatywnych uczuć
11.3. Dyskryminacja wynikająca z ograniczeń kompetencji psychologów
11.3.1. Ograniczenia kompetencji w usługach dla klientów z zaburzeniami somatycznymi
11.3.2. Ograniczenia kompetencji w usługach dla klientów z grup mniejszościowych
11.4. Dyskryminacja wynikająca z uprzedzeń żywionych przez psychologa
11.4.1. Obowiązek eliminowania uprzedzeń
11.4.2. Zalecenia dla psychologów świadczących usługi
populacjom zróżnicowanym etnicznie, językowo, kulturowo i seksualnie
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

12. Usługi psychologiczne na odległość
12.1. Czy możliwa jest etyczna usługa psychologiczna na odległość?
12.2. Opracowania dotyczące zasad etycznych w usługach na odległość
12.3. Zalety kontaktu psychologicznego na odległość
12.4. Zagrożenia dla praw klienta w usługach na odległość
12.4.1. Poufność w usługach na odległość
12.4.2. Sytuacja kryzysowa w usługach na odległość
12.4.3. Świadoma zgoda w usługach na odległość
12.4.4. Wyznaczenie granic
12.5. Specyfika telepsychoterapii
12.6. Diagnoza psychologiczna przez internet
12.6.1. Zalety i ograniczenia
12.6.2. Testy do samodzielnego rozwiązania w celu rozwoju osobistego i pogłębienia samoświadomości vs. diagnoza psychologiczna
12.7. Bezpieczeństwo narzędzi diagnostycznych w internecie
Literatura zalecana
Bibliografia

13. Usługi psychologiczne na rzecz dzieci
13.1. Zgoda na usługę psychologiczną wobec dzieci
13.1.1. Władza rodzicielska - aspekt prawny
13.1.2. Wyrażenie zgody na usługę psychologiczną wobec dziecka - kwestie prawne
13.1.3. Zgoda na usługę psychologiczną na terenie instytucji, pod której opieką znajduje się dziecko
13.1.4. Kontrowersje wokół minimalnego wieku dla wyrażenia świadomej zgody - regulacje w kodeksie cywilnym
13.1.5. Kontrowersje wokół minimalnego wieku dla wyrażenia świadomej zgody - jak kwestia zgody dziecka jest regulowana w zawodzie lekarza
13.1.6. Wyrażenie przyzwolenia na usługę psychologiczną przez dziecko
13.2. Odpowiedzialność za samopoczucie dziecka w trakcie kontaktu
13.2.1. Obecność osoby bliskiej
13.3. Poszanowanie podmiotowości dziecka
13.3.1. Poszanowanie podmiotowości dziecka a wywiad z rodzicami
13.3.2. Poszanowanie podmiotowości dziecka a udzielanie informacji zwrotnych
13.3.3. Zdefiniowanie obszaru świadczenia i minimalizacja wtargnięcia
13.4. Dylemat klient-dziecko czy klient-rodzic
13.5. Zasada poufności i jej ograniczenia w usługach wobec dzieci
13.6. Dziecko w badaniach naukowych
13.6.1. Dobrowolność udziału dzieci w psychologicznych badaniach naukowych
13.6.2. Czy badania naukowe z udziałem dzieci są konieczne?
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

14. Zasady etyki w naukowych badaniach psychologicznych
14.1. Prawne aspekty przestrzegania zasad etyki w psychologicznych badaniach naukowych
14.1.1. Regulacja badań biomedycznych
14.1.2. Regulacje w badaniach naukowych z udziałem ludzi w innych krajach
14.1.3. Regulacje w badaniach naukowych z udziałem zwierząt
14 1.4. Polskie regulacje w psychologicznych badaniach naukowych z udziałem ludzi
14.2. Świadoma zgoda na udział w badaniu
14.2.1. Regulacje prawne dotyczące przetwarzania wrażliwych danych osobowych
14.2.2. Świadoma zgoda na rejestrację głosu i wizerunku
14.2.3. Zgoda na ujawnienie dodatkowych informacji
14.2.4. Zgoda na udział w badaniach osób bez zdolności lub z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych
14.2.5. Odstąpienie od świadomej zgody w badaniach naukowych
14.2.6. Informacja o przetwarzaniu danych osobowych (RODO)
14.3. Poufność informacji w badaniach naukowych
14.3.1. Przechowywanie danych
14.3.2. Ujawnienie osobie badanej wrażliwych danych z badania naukowego
14.3.3. RODO a badania naukowe
14.4. Zgoda instytucji
14.5. Udział w badaniu osób podległych (klient/pacjent, student)
14.6. Problemy związane z wykluczaniem osób z badań
14.7. Wynagrodzenie za udział w badaniach
14.8. Procedury maskujące
14.8.1. Procedura odkłamania
14.8.2. Odstąpienie od procedury odkłamania
14.9. Minimalizowanie szkód
14.10. Badanie naukowe weryfikujące skuteczność terapii
14.11. Badania naukowe przez internet
14.11.1. Poufność w badaniach internetowych
14.11.2. Problem świadomej zgody w badaniach internetowych
14.11.3. Maskowanie, odkłamanie i dyskomfort w badaniach internetowych
Załącznik 1. Lista kontrolna zagadnień etycznych w badaniu naukowym
Załącznik 2. Lista kontrolna zagadnień etycznych związanych ze świadomą zgodą na badanie
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

15. Zasady etycznego postępowania podczas rozpowszechniania wyników badań, wiedzy psychologicznej i popularyzacji
15.1. Rozpowszechnianie wyników badań naukowych i wiedzy naukowej
15.1.1. Plagiatorstwo
15.1.2. Zasady powoływania się na literaturę cytowaną
15.1.3. Zasady cytowania i parafrazowania
15.1.4. Zgoda na reprodukcję
15.2. Autorstwo publikacji
15.3. Powtórna publikacja danych
15.4. Udostępnianie danych do weryfikacji
15.5. Recenzja naukowa
15.6. Unikanie konfliktu interesów
Literatura zalecana
Bibliografia
Akty prawne

16. Tożsamość zawodowa psychologa i prawa psychologa
16.1. Prawa psychologa
16.1.1. Prawo do niezależności zawodowej
16.1.2. Prawo do zrzeszania się
16.1.3. Prawo do ustawicznego kształcenia
16.1.4. Prawo do błędu
16.1.5. Prawo do obrony
16.1.6. Prawo do uzyskania wsparcia
16.1.7. Prawo do korzystania z wyników pracy innych specjalistów
16.1.8. Prawo do odmowy składania zeznań
16.1.9. Prawo do odmowy wobec pracodawcy lub współpracownika
16.1.10. Prawo do odmowy informacji wobec klienta
16.1.11. Prawo do odmowy świadczenia w szczególnych sytuacjach
16.1.12. Prawo do przerwania usługi w szczególnych sytuacjach
16.1.13. Prawo do autorskich metod pracy
16.1.14. Prawo do ochrony osobistych granic
Bibliografia

O Autorce

454 strony, Format: 14.5x20.5cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.