UPADEK KOMUNIZMU W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ W PERSPEKTYWIE WSPÓŁCZESNYCH TEORII REWOLUCJI SADURA P. Księgarnia

Upadek komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej w perspektywie współczesnych teorii rewolucji

Nie wszystkie wydarzenia o znaczeniu rewolucyjnym mają charakter rewolucyjny. Czy upadek komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej był rewolucją? Ralf Dahrendorf twierdził, że to pytanie akademickie, istotne dla naukowców, ale nie dla ludzi uwikłanych w wydarzenia. Było dokładnie odwrotnie. Spory dotyczące pojęć opisujących rok 1989 nabrały charakteru mitotwórczego. Wraz z upływem czasu coraz mocniej oddziaływały na świadomość i pamięć historyczną społeczeństw postkomunistycznych. Nie tylko organizowały tożsamości i podziały polityczne, ale także wpływały na zachowania wyborcze.

W swojej pracy nie zamierzałem odpowiadać na pytanie, czy wydarzenia 1989 roku były rewolucją. Interesowało mnie jedynie, czy instrumentarium teorii rewolucji pozwala zaproponować inną narrację opisującą upadek komunizmu.

„Przemysław Sadura podjął się niezwykle ambitnego zadania: zinterpretowania upadku komunizmu w perspektywie teorii rewolucji. Cel, jak sobie postawił, trudno osiągnąć, jednak wychodzi z tej próby zwycięsko, a prowokujące do dyskusji sądy i uogólnienia stanowią ewidentną premię i silne punkty książki. Powstała praca socjologiczna podporządkowana wyraźnym założeniom, z oryginalnymi tezami, bardzo dobrze oparta na literaturze, obfita w dobrze dobrany materiał porównawczy, a wreszcie jasno i logicznie skonstruowana i napisana dobrym językiem”.

Prof. dr hab. Andrzej Rychard

„Przemysław Sadura podjął się zadania intelektualnie bardzo ciekawego. Nie napisał historii upadku systemu komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej, lecz na przykładzie wybranych państw tego regionu zarysował interpretację tego ciągu wydarzeń jako swoistego procesu rewolucyjnego. W zakończeniu autor podejmuje ciekawą próbę teoretycznego wyjaśnienia konsekwencji «rewolucji» w regionie. «Restauracja» dawnego systemu okazuje się w części wynikiem świadomego dążenia reformatorów, w części rezultatem znalezienia się regionu w kręgu światowego systemu kapitalistycznego. Jest to książka dojrzała, wnosząca ważne – co nie znaczy bezsporne – myśli do dyskusji o charakterze przemian pokomunistycznych”.

Prof. dr hab. Jerzy J. Wiatr

Wprowadzenie / 9

Rozdział 1
Rewolucje 1989 roku
Między mitem i rzeczywistością / 13
Pojęcia, mity i pamięć społeczna / 14
Rewolucja, ewolucja, restauracja? / 18
„Rewolucja aksamitna” vs „rewolucja ukradziona” / 21

Rozdział 2
Krytyka tranzytologicznego rozumu / 31
Powstanie paradygmatu / 32
Elitystyczny wariant paradygmatu / 39
Na Wschodzie: lokalni naśladowcy i „swojscy” kontestatorzy / 44
Problematyczna hegemonia / 53
Studia nad procesami przejścia i ideologia / 56

Rozdział 3
Socjologia rewolucji. Pojęcia, teorie, model / 61
Socjologia rewolucji. Geneza, struktura i ewolucja pola / 62
Generacje teorii rewolucji / 66
Socjologia rewolucji w studiowaniu przełomu 1989 roku / 77
Model analizy. System, reżim, opór w ujęciu dynamicznym / 83

Rozdział 4
Imperia i system światowy / 87
Powstanie ZSRR / 91
Ukształtowanie się imperiów / 95
Rozwój imperiów i relacje międzyimperialne (1945–1975) / 100
Rozpad bloku wschodniego (1975–1989) / 106
Podsumowanie / 113

Rozdział 5
Reżim i ideologia w Europie Środkowo-Wschodniej (1945–1989) / 116
„Totalitaryzm” jako pojęcie ideologiczne / 119
Rzeczywistość „totalitaryzmu” i destalinizacja / 121
Racjonalizacja i zmniejszanie represyjności systemu / 126
Socjalizm biurokratyczny i aparat partyjny / 129
Śmierć ideologii / 131
Narodziny socjalistycznej technokracji / 136
Podsumowanie. Model ewolucji reżimu komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej / 139

Rozdział 6
Społeczeństwo, opór społeczny i rewolucje w realnym socjalizmie w latach 1945–1985 / 144
Przemiany społeczne. Epoka stalinowskiej industrializacji / 147
Rewolucje antystalinowskie w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1953–1968 / 151
Społeczeństwo socjalizmu biurokratycznego i rewizjonizm / 158
„Solidarność”. Sytuacja rewolucyjna w socjalizmie biurokratycznym / 165
Polska i Węgry / 170

Rozdział 7
Przełom bez rewolucji. Lata 1985–1991 w Polsce i na Węgrzech / 175
W poszukiwaniu nowego hegemona / 176
Komunistyczni technokraci w drodze do kapitalizmu / 179
Koniec egalitaryzmu / 183
„Pustka ideowa” antypolityki / 185
Przełom lat 1988–1991 w Polsce i na Węgrzech / 189
Rewolucje nowego typu? / 193

Rozdział 8
Rewolucje lat 1989–1990 w NRD i Czechosłowacji / 197
„Tylko idiota nie zaciąga kredytów”. Reżim i geopolityka / 198
Utrata wiary. Społeczeństwo i opozycja / 201
Od kryzysu do rewolucji / 204
Jesteśmy (jednym) narodem. Od przełomu do zjednoczenia w NRD / 209
Bezsilność silnych. Drugi przełom rewolucyjny w Czechosłowacji / 212

Rozdział 9
Między przewrotem a rewolucją. Rok 1989 w Rumunii i Bułgarii / 217
Podgrzewanie „mamałygi”. Kryzys antyradzieckiego stalinizmu / 219
Rumunia. Od sytuacji rewolucyjnej do konsolidacji władzy / 223
Rumunia. Druga rewolucja / 226
Bułgaria. Rozchwianie socjalistycznej biurokracji / 228
Bułgaria. Od przewrotu pałacowego do liberalnej demokracji / 231
Dwie ścieżki / 234

Zakończenie / 237
Bibliografia / 244
Indeks osób / 267

272 strony, Format: 13.0x21.0cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.