|
KATOLICKIE MNIEJSZOŚCI WYZNANIOWE W POLSCE I UKRAINIE STUDIA PORÓWNAWCZE
ZOWCZAK M. RED. wydawnictwo: OFICYNA NAUKOWA , rok wydania 2021, wydanie Icena netto: 42.00 Twoja cena 39,90 zł + 5% vat - dodaj do koszyka Katolickie mniejszości
wyznaniowe w Polsce i Ukrainie
Studia
porównawcze
tudia
zawarte w monografii ukazują społeczności dwóch
wyludniających się, peryferyjnych miasteczek: Murafy na ukraińskim
Podolu, gdzie wśród prawosławnych zamieszkują od
wieków rzymscy katolicy, oraz Białego Boru, gdzie po drugiej
wojnie światowej osiedlono deportowanych z Bieszczad
grekokatolików. Dla obu mniejszości wyznaniowych religia
pozostaje ważnym zwornikiem tożsamości, a ich życie nadal koncentruje
się wokół świątyń. Murafscy katolicy, wraz ze zmianą języka
liturgii i modlitwy, odrzucają bagaż pamięci, który łączył
ich z polską tradycją. Grekokatolicy w Białym Borze konstruują swoją
ukraińską tożsamość wokół traumy przesiedleń, w opozycji
wobec prawosławia. Ich etnoreligię przezwycięża mistyka zaprojektowanej
przez Jerzego Nowosielskiego cerkwi, nawiązującej do wzorów
starochrześcijańskich. W kontrze do niej wyrastają w okolicy kopulaste
cerkiewki, wznoszone przez niezadowolonych z modernizacji wiernych. W
Murafie starsze pokolenie rzymskich katolików pozbawiono
części lokalnej, polskiej tradycji, a wraz z nią – części
tożsamości. Jednak murafska parafia pozostaje
„ogródkiem Matki Boskiej” objętym Bożą
ochroną, w przeciwieństwie do bardziej zsekularyzowanego i
zróżnicowanego świata białoborskich
grekokatolików, którzy postrzegają się jako lud
bez ojczyzny, a swoje główne dziedzictwo upatrują w języku i
liturgii.
Część
I Kultura religijna w
perspektywie porównawczej
Magdalena Zowczak
13 Wprowadzenie.
Badania porównawcze kultury religijnej
21 Katolicy dwóch obrządków w czasach
transformacji ustrojowej
27 Czas karnawału
30 Powrót tradycjonalizmu i etnoreligia
35 Badania kultury religijnej. Cele i metoda
43 Fenomenologiczne inspiracje projektu
45 O porównaniu
50 Wybór społeczności badanych
68 Blaski i cienie transformacji
72 Grupy badawcze i konstrukcja pracy
Elżbieta Przybył-Sadowska
77 Termin
„kultura religijna” w badaniach religioznawczych w
Polsce
Magdalena Zatorska
95 Porównanie
we współczesnej praktyce antropologicznej
99 Refleksja nad porównaniem. Implikacje polityczne i etyczne
102 Powrót do porównania
106 Odpowiedzialność publiczna (public responsibility) —
Andre Gingrich i Richard B. Fox
107 Świadomość porównawcza (comparative consciousness)
— Laura Nader
110 Porównawcze sumienie (comparative conscience)
— Kirsten Hastrup
111 Zestawieniowy model porównania — Susan
Stanford Friedman
113 Teoria kontekstu — Marit Melhuus
115 Porównanie wielopoziomowe (multilevel comparison)
— Michael Schnegg
116 Podsumowanie
Marcin Skupiński
120
Religia a tożsamość w postsocjalistycznym pejzażu. Perspektywa
porównawcza
121 Kościoły i „realnie istniejący socjalizm”,
czyli krótka historia życia religijnego w dwóch
miejscowościach
127 O „prawdziwym” kapłaństwie — rola
księży w kreowaniu wspólnoty
135 Murafa. Wspólnota w wierze — stosunek do
innych wyznań i religii
141 Biały Bór. Wspólnota w narodzie —
religia i nacjonalizm
150 Podsumowanie
Część II Mniejszości wyznaniowe
Murafy i Białego Boru. Studia przypadków
W ogródku Matki
Bożej Murachowskiej
Marcin Skupiński
155 Czerez
nasze selo iszła Boża Matir. Religia publiczna i zaczarowanie świata we
współczesnej Ukrainie (Wsie Murafa i Klekotyna,
obwód winnicki)
156 Murafa i Klekotyna w świetle dotychczasowych badań nad
religijnością na terenie Ukrainy i byłego ZSRR
160 Religia publiczna w Murafie
166 Końce światów
173 Miejsce Murafy i Ukrainy w świecie
178 Podsumowanie
Maria Sokołowska
179 Język
a tożsamość. Społeczność katolicka Murafy wobec zmian językowych w
Kościele
182 Kościół w Murafie
183 Pamięć zbiorowa
184 Specyfika umiejętności językowych
188 Nowa rola języka polskiego
189 Język w przestrzeni kościoła
191 Sfera domowa jako sfera wyboru
193 Stereotypy językowe
194 Tożsamość tutejsza
195 Lokalne autorytety wobec konfliktu interesów w Kościele
198 Podsumowanie
Katarzyna Kaczmarska
199 Narracje
na temat Karty Polaka i jej wpływ na tożsamość mieszkańców
Murafy
199 Badania
200 Język katolicki — polski jako język modlitwy
204 Egzamin na Kartę Polaka
210 Postawy katolickich mieszkańców Murafy wobec Karty Polaka
210 Najstarsze pokolenie
212 Średnie pokolenie
218 Młode pokolenie
Jan Wawrzyniec Lech
222 Odgłosy
chaosu — sytuacja muzyki liturgicznej w środowisku murafskich
„rzymokatolików”
222 „Muzyka zaniedbana”
227 Cztery zespoły, różne postawy, główni aktorzy
239 Dwie drogi w przestrzeni muzycznej
243 Chaos
Magdalena Zatorska
247 Relacje
chrześcijańsko-żydowskie w modelu antagonistycznej tolerancji. Od
wspólnoty religijnej do wspólnoty pamięci
250 Szarogród i Murafa
257 Spór o Kalwarię
262 Antagonistyczna tolerancja
264 Humań
269 Wspólnota pamięci
271 Pamięć publiczna
275 Pamięć prywatna
279 Pamięć oficjalna
Lud bez ojczyzny.
„Matko Wygnańców, nie daj nam zginąć!”
Jacek Wajszczak
289
Cerkiew Jerzego Nowosielskiego w Białym Borze — recepcja i
konteksty kulturowe
289 Białoborski pejzaż
297 Metoda
300 Powstanie cerkwi
302 Czas i miejsce
319 Budowa świątyni
329 Praktyki
336 Eksperymentalna placówka
Julia Bujskich
341 Wspólnoty
wyznaniowe jako wspólnoty pamięci: grekokatolicy Białego
Boru i prawosławni Włodawy
342 Wprowadzenie
345 Miejsce, naracja, pamięć
352 Greckokatolicka ukraińska wspólnota Białego Boru
360 Prawosławni „tutejsi” Włodawy i jej okolic
373 Podsumowanie
Urszula Rukat
376
Rola księży w kształtowaniu kultury religijnej parafii unickich w
Kostomłotach i Białym Borze
377 Historia parafii neounickiej w Kostomłotach
379 Parafia greckokatolicka w Białym Borze
380 Co łączy obie parafie?
382 Kształtowanie kultury religijnej Kostomłot
387 Biały Bór — pytania o tożsamość religijną i
narodową
393 Podsumowanie
Tomasz Kosiek
396 Gdy
Inny staje się bliskim… Etnologiczne autorefleksje o
funkcjonowaniu w grupie ukraińskiej w Białym Borze
401 Początki
403 Zadziwienia
409 Polsko-ukraińskie małżeństwa między badaniami a doświadczeniem
420 Zanurzenie i tożsamość
423 Plusy i minusy bycia członkiem grupy badanej
425 Podsumowanie
Magdalena Zowczak
427 „Tutejsi”
i przesiedleńcy. Modernizacja kultury religijnej w etnograficznym kolażu
432 Model zmian
437 Epoka heroiczna. Surowe zasady
440 Język i tradycja. Reinwencja rodowodu
451 Społeczny rodowód tradycji
454 Bulgocąca krew, czyli o konflikcie pamięci
460 Ksiądz jako trickster i inne autorytety
466 Śpiewacy
470 Mirakula, kulty maryjne i estetyki
481 Miejsca pamięci
485 Podsumowanie
491 Bibliografia
506 Materiały internetowe
508 Literatura ukraińska i rosyjska
509 Ukraińskie i rosyjskie materiały internetowe
510 Spis ilustracji
517 Indeks osób
525 Indeks miejscowości
529 Informacje o autorach
532
strony, w tym wiele kolorowych fotografii, Format 138 x 220 mm, oprawa
miękka
Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy, czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub
anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.
|