Druga Rzeczypospolita to okres znaczących osiągnięć polskiej myśli
administracyjnej, w tym samorządowej. Ani przedtem, ani póżniej, samorząd terytorialny
nie był tak dokładnie analizowany w tak różnych kontekstach, w tym w kontekście
myśli europejskiej.
Przedmiotem pracy są doktryny dotyczące samorządu terytorialnego II
Rzeczypospolitej.
Osią rozważań jest stosunek instytucji samorządu terytorialnego do
instytucji państwa, z punktu widzenia ówczesnego rozróżnienia naturalistycznej i
państwowej teorii samorządu. Rozważania skupiają się przede wszystkim na poszukiwaniu
przez autorów Dwudziestolecia koncepcji samorządu, jego istoty, kształtu i roli,
przenikania z państwem i wzajemnego stosunku obu instytucji, zagadnienia wyborów i
teorii nadzoru. Koncepcje takie zostały w wielu wypadkach zapomniane, tymczasem ówczesne
doświadczenia reform samorządu terytorialnego i implikacje ówczesnej doktryny
samorządu terytorialnego w Polsce, takie jak władztwo podatkowe, władztwo planistyczne
czy też kształt i zakres osobowości publicznoprawnej jednostek samorządu
terytorialnego, współcześnie mało dyskutowane przez teoretyków samorządu, mogą
mieć istotne znaczenie dla przyszłego kształtu naszego samorządu i myśli
samorządowej.
Spis treści:
Wstęp
Rozdział I. Założenia normatywne a koncepcje doktrynalne samorządu
terytorialnego.
Samorząd terytorialny w świetle najważniejszych regulacji prawnych.
Podstawowe zagadnienia instytucji gminy
Samorząd powiatowy i wojewódzki
Kryterium podziału dzielnicowego
Perypetie ustroju Warszawy; ustrój Gdyni
W poszukiwaniu konstytucyjnych doktryn samorządu. Samorząd terytorialny w konstytucjach
Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 i 1935 roku
Rozdział II. Dociekania nad istotą samorządu
Naturalistyczna teoria samorządu terytorialnego. Samorząd jako pojęcie
polityczne
Krytyka natural i stycznej koncepcji samorządu terytorialnego: państwowa teoria
samorządu. Samorząd jako pojęcie prawne
Naturalizm i państwowość samorządu w wybranych programach politycznych
dwudziestolecia
Samorząd terytorialny a zagadnienie autonomii
Rozdział III. Wybrane zjawiska naturalistycznej teorii samorządu
terytorialnego w Polsce międzywojennej.
Rozważania nad osobowością publicznoprawną samorządu terytorialnego
w ujęciu teorii naturalistycznej i państwowej
Rozważania wokół władztwa podatkowego samorządu
Elementy doktryny władztwa planistycznego
Rozdział IV. Doktryny reform i przekształceń samorządu terytorialnego II
Rzeczypospolitej
Pojęcie i istota reform administracji samorządowej odrodzonej Rzeczypospolitej.
Instytucjonalne próby reform samorządu terytorialnego
Doktryna i koncepcje podziału administracyjnego państwa w kontekście samorządu
terytorialnego: zagadnienia instytucji i stopniowości podziału
Koncepcje reform powiatów i gmin
Rozdział V. Wybory jako element doktryny samorządu terytorialego
Kształtowanie koncepcji wyborów samorządowych
Wybory w świetle koncepcji ojca państwowej teorii samorządu: Jerzy Panejko
Rozdział VI. Teoria nadzoru. Z zagadnień nadzoru i kontroli nad samorządem
terytorialnym
Pojęcie i zakres nadzoru według naturalistycznej i państwowej teorii samorządu
terytorialnego. Podstawowe zagadnienia kontroli nad samorządem terytorialnym
Ewolucja instytucji nadzoru w świetle prawa
Implikacje nauki i praktyki ustrojowej nadzoru. Kryteria i instrumenty nadzoru w nauce i
teorii dwudziestolecia. Argumentacja Józefa Staryszaka
Zakończenie
Nota bibliograficzna
Źródła i literatura
264 strony ,B5, oprawa miękka