Podręcznik dla studentów geografii wyższych uczelni, zawierający
podstawowe wiadomości z zakresu astronomii sferycznej i praktycznej oraz astrofizyki.
Przedstawia w sposób poglądowy, a jednocześnie ścisły, związki między
ruchami Ziemi jako planety a obserwowanymi zjawiskami astronomicznymi i geofizycznymi,
omawia metody pomiaru czasu i określania pozycji, w tym także astronawigacji. Zawiera
też zestaw zadań obliczeniowych oraz niezbędne do ich rozwiązywania tablice liczbowe.
Spis treści:
Przedmowa do wydania trzeciego
Przedmowa do wydania pierwszego
Wstęp – astronomia dawniej i dziś
Astronomiczne wyznaczanie miejsca i czasu
1.Podstawowe układy współrzędnych w przestrzeni trójwymiarowej
Przykłady 1-4
Ćwiczenia 1-4
2.Przemieszczenia układów współrzędnych
Przykłady 5-6
Ćwiczenia 5-6
3.Obroty układu współrzędnych prostokątnych w zapisie tabelarycznym
Przykłady 7-8
Ćwiczenia 7-8
4.Sfera niebieska i jej ruch dzienny
Ćwiczenia 9
5.Cechy ogólne układów współrzędnych sferycznych
6.Współrzędne geograficzne
Ćwiczenia 10
7.Podstawowe układy astronomicznych współrzędnych sferycznych
Ćwiczenia 11
8.Horyzontalny układ współrzędnych
Ćwiczenia 12-13
9.Gnomon
10.Półkole wierzchołkowe i kwadrant
Ćwiczenia 14-15
11.Przyrząd uniwersalny lub teodolit
12.Poziomowanie teodolitu
13.Wyznaczanie wysokości teodolitem
14.Wyznaczanie południka teodolitem
Ćwiczenia 16-17
15.Układ współrzędnych godzinnych
Ćwiczenia 18-23
16.Związki układu godzinnego z horyzontalnym
Przykład 9
Ćwiczenia 24
17.Zegar słoneczny
18.Ekwatoriał
Przykład 10
Ćwiczenia 25
19.Trygonometria sferyczna
Ćwiczenia 26-30
20.Układ współrzędnych równikowych równonocnych
Ćwiczenia31-33
21.Trójkąt paralaktyczny, wschody i zachody ciał niebieskich
Przykład 11
Ćwiczenia 34-40
22.Refrakcja atmosferyczna
Ćwiczenia 41-42
23.Przejścia obiektów niebieskich przez lokalny południk
Ćwiczenia 43-44
Przykład 12
24.Kryteria doboru wzorów na wysokość kulminacji
Ćwiczenia 45-47
25.Gwiazdy okołobiegunowe oraz wschodzące i zachodzące
Ćwiczenia 48-53
26.Wyznaczanie szerokości geograficznej miejsca obserwacji i deklinacji gwiazd
Ćwiczenia 54-57
27.Wyznaczanie szerokości geograficznej metodą Talcotta
Ćwiczenia 58
28.Widomy ruch roczny Słońca na sferze niebieskiej
Ćwiczenia 59
29.Przyczyny rocznego ruchu Słońca po ekliptyce
30.Niejednostajność ruchu Słońca po ekliptyce
31.Wieloletnia tabela współrzędnych równikowych Słońca (objaśnienie)
Przykład 13
Ćwiczenia 60
Przykład 14
Ćwiczenia 61-64
32.Granice stref klimatycznych
Ćwiczenia 65
33.Pory roku
Przykład 15
34.Układ współrzędnych ekliptycznych
Ćwiczenia 66-68
35.Związki układu ekliptycznego z równonocnym
Ćwiczenia 69-71
36.Świty i zmierzchy
Ćwiczenia 72
37.Białe noce
Ćwiczenia 73-78
38.Dnie i noce polarne
Ćwiczenia 79-84
39.Czasy miejscowe
40.Czas gwiazdowy
Ćwiczenia 85-88
41.Czas prawdziwy słoneczny
Ćwiczenia 89-90
42.Czas średni słoneczny i równanie czasu
43.Zamiana czasów miejscowych
Przykład 16
Ćwiczenia 91-92
44.Wyznaczanie szerokości geograficznej metodą Piewcowa
45.Obserwacyjne wyznaczanie miejscowego czasu gwiazdowego
46.Czas miejscowy a długość geograficzna
Ćwiczenia 93-97
47.Strefy czasowe i granica daty
Przykłady 17-20
Ćwiczenia 98-108
48.Wyznaczanie długości geograficznej
Ćwiczenia 109-112
Przykład 21
49.Zasady nawigacji astronomicznej
50.Sekstant morski i lotniczy
51.Zasięg widoczności i obniżenie horyzontu fizycznego
Ćwiczenia 113-117
52.Graficzne wyznaczanie pozycji statku
Ćwiczenia 118-120
53.Zmodyfikowana metoda graficzna
54.Ortodroma
Ćwiczenia 121-124
55.Loksodroma
56.Wyznaczanie kursu ? dla loksodromy
Przykład 22
Ćwiczenia 125-131
57.Kalendarz
Ćwiczenia 132-135
58.Niejednostajność czasu wyznaczanego z obrotu Ziemi
59.Czas efemeryd, czas dynamiczny i czas atomowy
Przykład 23
Ćwiczenia 136-140
60.Zegary jako fizyczne wzorce czasu
61.Międzynarodowa służba czasu
Ćwiczenia 141-142
Układ Ziemia- Księżyc
62.Mechanika ruchów orbitalnych w układzie dwu ciał
63.Prędkość a orbita
64.Orbita eliptyczna
65.Elementy orbit
66.Perturbacje
67.Planeta podwójna Ziemia-Księżyc
Przykład 24
Ćwiczenia 201-203
68.Paralaksa geocentryczna
Ćwiczenia 204-208
69.Dowody obserwacyjne ruchu orbitalnego Ziemi
70.Paralaksa heliocentryczna
Ćwiczenia 209-211
71.Aberracja światła
Ćwiczenia 212-214
72.Fazy księżyca i Ziemi
73.Zaćmienia w układzie Ziemia-Księżyc
Ćwiczenia 215-218
74.Kształt i rozmiary Ziemi
75.Geodezyjne współrzędne geograficzne
Ćwiczenia 219-226
76.Grawimetria
Ćwiczenia 227-233
77.Wyznaczanie masy Ziemi
Ćwiczenia 234-235
78.Geodezja satelitarna i inne zastosowania SSZ
79.Powierzchnia Księżyca; jego kształt i rozmiary
80.Wewnętrzna budowa globów Ziemi i Księżyca
81.Skutki fizyczne ruchu obrotowego Ziemi
82.Siła Coriolisa
83.Siła Coriolisa na obracającej się Ziemi
Ćwiczenia 236-248
84.Siły przypływowe
85.Pływy morskie i inne
86.Przypływowe hamowanie Ziemi
87.Swobodna oś obrotu a moment bezwładności
88.Precesja obracającej się bryły
89.Precesja i nutacja wymuszona osi ziemskiej
Ćwiczenia 249-253
90.Ruchy biegunów geograficznych
91.Ruch obrotowy Księżyca
Ćwiczenia 254-256
92.Atmosfera Ziemi
93.Przezroczystość atmosfery ziemskiej
94.Pola magnetyczne Ziemi i Księżyca
Układ planetarny, gwiazdy i ich układy
95.Materia w układzie planetarnym
96.Mechanika ruchów orbitalnych planet
97.Widome ruchy planet na tle gwiazd
98.Synodyczne i gwiazdowe okresy planet oraz ich odległości od Słońca
Ćwiczenia 301-313
99.Fizyczne właściwości planet
100.Merkury
101.Wenus
102.Mars
103.Jowisz
104.Saturn, Uran i dalsze planety
105.Komety, meteoroidy i pył międzyplanetarny
106.Powstanie układu planetarnego
107.Gwiazdy
108.Źródła energii gwiazd
109.Transport energii we wnętrzu gwiazdy
110.Widmo gwiazdy i jej temperatura
111.Jasności widome i absolutne gwiazd
Przykład 25
Ćwiczenia 314-318
112.Wykres H-R
113.Ewolucja gwiazd
114.Budowa Słońca
115.Zjawiska obserwowane w fotosferze słonecznej
116.Chromosfera
117.Korona słoneczna
118.Promieniowanie radiowe Słońca
119.Korpuskularne promieniowanie Słońca
120.Ruchy gwiazd
121.Gwiazdy podwójne i układy wieloskładnikowe
122.Gwiazdy zmienne
123.Gwiazdy pulsujące
124.Gwiazdy wybuchające
125.Materia międzygwiazdowa
126.Gromady gwiazd
127.Budowa Galaktyki
128.Galaktyki
129.Radioźródła pozagalaktyczne i kwazary
130.Zagadnienia kosmologii
131.Poglądy kosmologiczne w XIX w.
132.Kosmologia w XX w
Tabele
1.Uśrednione momenty dni, do których odnoszą się współrzędne Słońca podane w
tabeli 3
2.Zamiana dziesiętnych ułamków doby na godziny i minuty
3.Współrzędne równikowe Słońca
4.Półłuki dzienne obiektów punktowych z uwzględnieniem średniej refrakcji w
horyzoncie
5.Refrakcja dzienna
6.Zamiana łukowej miary kąta na czasową
7.Współrzędne geograficzne miejscowości w Polsce
8.Współrzędne geograficzne wybranych miast świata
9.Rozkład czasów urzędowych (TS)
10.Układ Słoneczny
11.Najjaśniejsze gwiazdy
12.Wybrane stałe astronomiczne systemu IAU (1976 r.)
Literatura
Skorowidz nazwisk
Skorowidz rzeczowy
471 stron, miękka oprawa
