Z recenzji prof. zw. dra hab. Zbigniewa Ofiarskiego:
"(...) Wybór tematu monografii jest cenny zarówno z teoretycznego, jak i
przede wszystkim z praktycznego punktu widzenia, ponieważ międzynarodowa wymiana
handlowa stanowi jedną z najważniejszych sfer działalności gospodarczej wpływającej
na rozwój gospodarczy państwa oraz stan bilansu płatniczego. Polityka handlowa państwa
oraz wykorzystywane do jej realizacji instrumenty w państwach członkowskich Unii
Europejskiej nie stanowią tylko rezultatu autonomicznych decyzji tych państw, ale także
są wynikiem zobowiązań mających swoje źródło w aktach prawnych kształtujących
zasady międzynarodowej wymiany handlowej."
Paweł Hanclich - absolwent Wydziału Prawa i Administracji UMCS w
Lublinie. Pracownik Ministerstwa Finansów i Departamentu Prawnego Głównego Urzędu Ceł
(1995-2002), odpowiedzialny za prowadzenie postępowań sądowych i obsługę
cywilnoprawną oraz harmonizację przepisów prawnych. Staż naukowy w Departamencie Ceł
i Podatków Pośrednich Komisji Europejskiej (1997). Pracownik naukowy w Wyższej Szkole
Cła i Logistyki w Warszawie. PProwadzący szkolenia i konferencje, w tym dla sędziów
Wojewódzkiego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Autor lub współautor szeregu
publikacji - w tym sześciu pozycji książkowych - dotyczących międzynarodowego prawa
gospodarczego, prawa celnego i prawa podatkowego. Od 2002 r. zatrudniony w kancelariach
prawniczych jako specjalista w zakresie prawa obrotu gospodarczego oraz prawa podatkowego.
Spis treści:
Wykaz skrótów Wprowadzenie
CZĘSC I
RELACJE WOLNOHANDLOWE WSPÓLNOTY NA TLE MULTILATERALNEJ PŁASZCZYZNY LIBERALIZACJI
ZASAD HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO
Rozdział I
Liberalizacja światowego handlu jako jeden z podstawowych warunków
kształtowania rozwoju gospodarczo-społecznego państw
1. Wolny handel oraz protekcjonizm gospodarczy - dwie przeciwstawne tendencje
światowych relacji handlowych
2. Aktualne wyzwania dla idei wolnego handlu
3. Od GATT do WTO - model kształtowania się multilateralnego układu handlowego
3.1. Przesłanki powołania GATT - próby utworzenia Międzynarodowej Organizacji
Handlowej (ITO)
3.2. Ewolucja funkcjonowania Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu
3.3. Przegląd rund negocjacyjnych GATT
3.3.1. Ustalenia podjęte w trakcie pierwszych rund negocjacyjnych - Genewa, Annecy,
Tourąuay
3.3.2. Runda Rewizyjna GATT - niepowodzenie ustanowienia Organizacji Współpracy
Handlowej (OTC)
3.3.3. Runda Dillona-przełom w funkcjonowaniu GATT?
3.3.4. Runda Kennedy‘ego - zastosowanie linearnej metody negocjacji taryfowych
3.3.5. Runda Tokijska oraz jej podstawowe postanowienia
4. Ustalenia Rundy Urugwajskiej GATT - utworzenie Światowej Organizacji Handlu (WTO)
4.1. Przesłanki doprowadzenia do Rundy Urugwajskiej GATT - Deklaracja Ministerialna z
Punta del Este
4.2. Zasadnicze ustalenia Rundy Urugwajskiej GATT
4.3. Wielostronne porozumienia w sprawie handlu - towary, usługi, prawa własności
intelektualnej
4.4. Procedura rozstrzygania sporów
4.5. Mechanizm przeglądu polityki handlowej i pozostałe postanowienia w sprawie handlu
5. WTO i jej rola w handlu światowym
5.1. Obszar działania, zadania i struktura WTO
5.2. Procedura podejmowania decyzji
5.3. Rozwój WTO-kolejne Konferencje Ministerialne
5.3.1. Singapur 1996
5.3.2 Genewa 1998
5.3.3. Seattle 1999
5.3.4. Doha2001
5.3.5. Cancun2003
5.3.6. Hong Kong 2005
6. Perspektywy oddziaływania WTO na światowy handel
Rozdział II
System handlu międzynarodowego GATT/WTO i jego odwzorowanie w polityce handlowej
Wspólnot Europejskich
1. Idea GATT/WTO oraz podstawowe zasady mające zabezpieczać funkcjonowaŞnie
multilateralnego systemu handlowego
1.1. Obowiązek niedyskryminacji stron Układu Ogólnego - Klauzula Najwyższego
Uprzywilejowania (KNU) jako podstawa funkcjonowania systemu GATT/WTO
1.2. Klauzula narodowa w systemie GATT/WTO
1.3. Zasada wzajemności jako wyraz równości korzyści i koncesji
1.4. Zasada wyłączności interwencji handlowej za pośrednictwem taryf celnych i innych
opłat o podobnym charakterze
1.5. Zasada przejrzystości systemu GATT/WTO i jej rola w zapewnieniu stabilności i
przewidywalności mechanizmów handlu międzynarodowego .
2. Regionalizm integracji ekonomicznej Wspólnot Europejskich jako antagonizm systemu
GATT/WTO - powstanie Wspólnot w świetle interpretacji przepisów GATT
2.1. Regionalizm i mulitlateralizm - dwie przeciwstawne tendencje liberalizacji handlu
międzynarodowego
2.1.1. Regionalne ugrupowania integracyjne w ujęciu historycznym oraz ich formy
2.1.2. Funkcjonowanie regionalnych ugrupowań handlowych z punktu widzenia skutków
ekonomicznych
2.1.3. Liberalizacja handlu na zasadach multilateralnych - zalety i wady koncepcji
2.1.4. Liberalizacja handlu na zasadach regionalnych porozumień handlowych - zalety i
wady koncepcji
2.1.5. Konsekwencje antagonizmu multilateralizm-regionalizm w międzynarodowych stosunkach
handlowych
2.2. Problematyka powstania Wspólnot Europejskich w świetle postanowień Układu
Ogólnego GATT
3. Art. XXIV GATT - wyjątek od KNU czy reguła wykluczająca ideę rozwoju
multilateralnego systemu handlowego? - rozważania ogólne
3.1.Cele i zasady kreowania porozumień o integracji regionalnej na tle systemu GATT/WTO
3.2.Problematyka zwiększania się barier handlowych w reżimach regionalnych
3.3.Problem dopuszczalności okresu realizacji regionalnych porozumień wolnohandlowych
3.4.Substantially Ali Trade - SAT
3 5. Procedura notyfikacyjna i kontrolna reżimów wolnohandlowych w systemie GATT/WTO
Pozostałe mechanizmy systemu GATT/WTO służące rozwojowi preferencyjnych umów
handlowych
4.1. Waiver- czasowe zwolnienie z zobowiązań GATT
4.2.Część IV GATT i usankcjonowanie Generalized System of Preferences (GSP)
4.3. Enabling Clause
4.4. Klauzula grandfatheringu w Protokole o Tymczasowym Stosowaniu Rozwój systemu
wspólnotowych preferencji celnych w aspekcie historycznym
5.1.Preferencje imperialne jako dziedzictwo kolonialne niektórych państw UE
5.2.Problematyka kolonialna wspólnotowych preferencji celnych
5.3.Podstawy stosowania autonomicznych środków polityki handlowej - rozwój unijnego
systemu autonomicznych preferencji celnych od 1971 r.
5.4. Wykorzystywanie umów handlowych dla kształtowania własnych celów gospodarczych
Wspólnoty - umowy o wolnym handlu, umowy stowarzyszeniowe i unie celne
CZĘSC II
PREFERENCYJNE RELACJE HANDLOWE WSPÓLNOTY JAKO WYRAZ KREACJI REGIONALNYCH
POROZUMIEŃ HANDLOWYCH
Rozdział I
Nowy zmodyfikowany generalny system preferencji Unii Europejskiej
1. Wspólnotowe mechanizmy GSP - podstawowe założenia systemu
1.1. Podstawowe postanowienia rozporządzenia Rady (WE) nr 2501/2001 z 10.12.2001 r.
wprowadzającego plan ogólnych preferencji taryfowych na okres od 1.01.2002 r. do
31.12.2004 r
1.2. Nowy unijny GSP obowiązujący od 1.01.2006 r. - rozporządzenie Rady (WE) nr
980/2005 z 27.06.2005 r
1.2.1. Podstawowe założenia nowego systemu autonomicznych preferencji taryfowych Unii
Europejskiej
1.2.2. Wspólnotowy plan preferencyjnego traktowania - rozwiązanie ogólne: zarys
przyjętych postanowień
1.2.3. Zasady graduacji nowego systemu GSP
2. Szczególne rozwiązania motywacyjne w zakresie zrównoważonego rozwoju i dobrych
rządów - implementacja systemu GSP+
2.1. Przesłanki zastosowania szczególnych rozwiązań motywacyjnych
2.2. Preferencje celne przywidziane w ramach systemu GSP+ i warunki dla ich zastosowania
3. Polityka preferencyjna Wspólnoty wobec krajów najmniej rozwiniętych (LDCs) -
kontynuacja zakończonej inicjatywy EBA
4. Ocena ewolucji założeń szczególnych rozwiązań wspólnotowego GSP
5. Zabezpieczenia stosowania wspólnotowego mechanizmu GSP
5.1. Klauzula o czasowym cofnięciu preferencji
5.2. Klauzula ochronna
5.3. Środki nadzoru w sektorze rolnym
6. Reguły pochodzenia towarów we wspólnotowym mechanizmie GSP
Rozdział II
Unie celne i umowy stowarzyszeniowe jako preferencyjne relacje handlowe Unii
Europejskiej z pozostałymi państwami Europy
1.Preferencyjne relacje handlowe UE jako wyraz postępującej integracji
gospodarczej Europy
2.Zniesienie barier taryfowych na podstawie umów o współpracy i unii celnej zawartych
przez Wspólnotę
2.1. Księstwo Andory i Republika San Marino
2.2. Akcesja Turcji do UE - ewolucja relacji handlowych Turcji ze Wspólnotą
2.3. Wdrożenie ostatniego etapu unii celnej pomiędzy Turcją w WE
3. Umowy stowarzyszeniowe Wspólnoty w aspekcie kreacji wolnego handlu
3.1. Relacje handlowe Wspólnoty z państwami EFTA - utworzenie EOG
3.2. Szwajcaria-odrębny przykład relacji wolnohandlowych U E
3.3. Preferencyjne relacje handlowe Wspólnoty z Bułgarią i Rumunią jako wstęp do
akcesji nowych członków
4. Relacje UE z państwami Zachodnich Bałkanów - Albanią, Bośnią i Hercegowiną,
Serbią i Czarnogórą, Chorwacją, Macedonią
4.1.Program Stabilizacji i Stowarzyszenia dla państw bałkańskich - Chorwacja i
Macedonia
4.2.Autonomiczne środki handlowe przewidziane dla Albanii, Bośni i Hercegowiny oraz
Serbii i Czarnogóry
Rozdział III
Pozostałe porozumienia preferencyjne oraz jednostronne decyzje Unii Europejskiej
w zakresie preferencji celnych
1. Nowa polityka UE wobec państw basenu Morza Śródziemnego - wyznaczenie
kierunku tworzenia Euro-Śródziemnomorskiego Partnerstwa
1.1. Kraje Maghrebu - Układy Europejsko-Śródziemnomorskie z Algierią, Tunezją i
Maroko
Algieria
Tunezja
Maroko
1.2.Kraje Mashreku - Układy Europejsko-Śródziemnomorskie z Egiptem, Jordanią, Libanem
i Syrią
Egipt
Jordania
Syria
Liban
1.3.Izrael i Władze Palestyńskie Zachodniego Brzegu i Strefy Gaza - specyfika relacji
Wspólnot Europejskich w odniesieniu do tego obszaru Izrael
Terytorium Palestyńskie - Strefa Gazy i Zachodni Brzeg Jordanu
2. Podstawy prawne preferencji dla państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) - utworzenie
jednostronnej strefy wolnego handlu dla krajów AKP/ACP
2.1.Początki unijnych preferencji celnych dla krajów AKP - zastąpienie konwencji
Yaounde i Arusha konwencjami z Lome
2.2.Umowa o partnerstwie i współpracy - podpisanie Porozumienia z Cotonou
2.3.Konstrukcja Porozumienia z Cotonou i jego efekt handlowy - próba oceny
3. Autonomiczne porozumienie preferencyjne z Krajami i Terytoriami Zamorskimi - (OCT)
3.1. Stowarzyszenie UE z OCT - podstawy prawne preferencji celnych
3.2. Relacje handlowe łączące państwa UE z OCT
3.3. Perspektywy Porozumienia stowarzyszeniowego z państwami OCT
4. Pozostałe kraje i obszary w porozumieniach preferencyjnych z UE
4.1. Stosunki handlowe Wspólnoty z krajami Ameryki Łacińskiej - Meksyk i Chile
Meksyk
Chile
4.2. Specyfika relacji UE z RPA
4.3. Umowy partnerskie w stosunkach handlowych z państwami byłego ZSRR (Europa Wschodnia
i Azja Centralna) - rozszerzenie współpracy gospodarczej w ramach Europejskiej Polityki
Sąsiedztwa (European Neighbourhood Policy)
Rozdział IV
Perspektywy rozwoju preferencyjnej polityki handlowej Unii Europejskiej
1. Nowa polityka handlowa UE - relacje z krajami MERCOSUR
1.1.Wspólny Rynek Południa jako koncepcja integracji gospodarczej południowego obszaru
Ameryki Łacińskiej
1.2.Negocjacje UE z MERCOSUR o ustanowieniu międzyregionalnego porozumienia o
stowarzyszeniu {Inter-regional Association Agreement)
2. Negocjacje UE z Radą Współpracy Państw Zatoki Perskiej (GCC)
3. Nowe kierunki rozwoju relacji handlowych UE
3.1. ASEAN - kluczowy partner Wspólnoty na kontynencie azjatyckim
3.2. Pozostałe "azjatyckie" kierunki polityki handlowej Wspólnoty
CZĘŚĆ III WARUNKI STOSOWANIA PREFERENCJI I PROCEDURA ICH WERYFIKACJI
Rozdział I
Reguły preferencyjnego pochodzenia towarów
1. Reguły preferencyjnego pochodzenia towarów i kryteria ustalania obszaru
pochodzenia
1.1. Kryteria techniczne (technologiczne, przemysłowe)
1.2. Kryteria wzrostu wartości minimalnej towarów niepochodzących (ekonomiczne,
procentowe)
1.3.Kryteria taryfy celnej (zmiany pozycji taryfy celnej, skoku taryfowego)
1.4. Łączenie kryteriów ustalania obszaru pochodzenia
2. Zasady wspólne reguł preferencyjnego pochodzenia towarów
2.1.Uzyskanie oraz wytworzenie produktów preferencyjnych - zasady zawarte w art. 66-123
rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 oraz wybranych
porozumieniach preferencyjnych
2.2.Czynności niewystarczające nienadające towarom preferencyjnego pochodzenia -
zastosowanie materiałów niepochodzących, energia, paliwo, instalacje oraz maszyny i
urządzenia w określaniu preferencyjnego pochodzenia
2.3.Zasada terytorialności przy określaniu preferencyjnego pochodzenia towarów oraz
dopuszczalne odstępstwa i zasada transportu bezpośredniego
2.4.Zasady kumulacji pochodzenia towarów przy określaniu preferencyjnego pochodzenia
2.4.1. Kumulacja dwustronna (bilateralna)
2.4.2. Zastosowanie kumulacji regionalnej w systemie GSP
2.4.3. Kumulacja wielostronna (diagonalna) w postanowieniach preferencyjnych dla krajów
AKP i OCT oraz pozostałych postanowieniach wspólnotowych
2.4.4. Kumulacja pełna
3. Zakaz zwrotu cła jako przykład działań wyrównania konkurencji oraz wspierania
integracji regionalnej
4. Środki jednolitej interpretacji reguł preferencyjnego pochodzenia towarów
Rozdział II
Dokumentowanie preferencyjnego pochodzenia towarów - dowód pochodzenia
1. Przedstawienie dowodu pochodzenia jako podstawowa przesłanka dla
preferencyjnego traktowania towarów
2. Zasady wystawiania dowodów preferencyjnego pochodzenia towarów
2.1. Świadectwo pochodzenia na Formularzu A jako dowód preferencyjnego pochodzenia w
ramach GSP
2.1.1. Przedkładanie formularza A organom celnym państwa importu
2.1.2. Szczególne przypadki wystawienia Formularza A
2.1.2.1. Świadectwo pochodzenia na formularzu A wystawione w trybie retrospektywnym
2.1.2.2. Duplikat formularza A
2.1.2.3. Zastępcze świadectwo pochodzenia wystawione na formularzu A
2.2. Świadectwo przewozowe EUR. 1
2.2.1. Cel i zasady wystawiania świadectwa przewozowego EUR.l -weryfikacja danych podczas
wystawiania świadectw EUR. 1
2.2.2. Przedkładanie świadectw przewozowych EUR.l organom celnym państwa udzielającego
preferencji celnych
2.2.3. Szczególne przypadki wystawienia świadectwa EUR. 1
2.2.3.1. Świadectwo przewozowe EUR.l wystawiane w trybie retrospektywnym
2.2.3.2. Wystawienie duplikatu świadectwa przewozowego EUR. 1
2.2.3.3. Zastępcze świadectwo przewozowe EUR. 1
2.3. Deklaracja na fakturze - najpowszechniejszy dowód preferencyjnego pochodzenia
towarów
2.3.1. Deklaracja na fakturze wystawiana przez nieupoważnionego i upoważnionego
eksportera
2.3.2. Zasady wystawiania deklaracji na fakturze - reguła niepewności deklaracji
2.3.3. Przypadki stanowiące wyjątki od konieczności przedkładania deklaracji na
fakturze
3. Ułatwienia w wystawianiu świadectw przewozowych EUR.l, deklaracji na fakturze oraz
uzyskiwaniu statusu upoważnionego eksportera - rozporządzenie
Rady (WE) nr 1207/2001
Rozdział III
Zasady postępowania weryfikacyjnego w odniesieniu do dowodów pochodzenia
towarów
1. Procedura weryfikacji i kontroli zgłoszeń celnych - dwie platformy
mechanizmów kontrolnych
1.1.Kontrola dowodów pochodzenia towarów prowadzona w oparciu o art. 68 WKC
1.1.1. Weryfikacja dowodu pochodzenia towarów pod kątem jego autentyczności
1.1.2. Pozostałe podstawy weryfikacji dowodów preferencyjnego pochodzenia towarów
1.2. Kontrola postimportowa dowodów pochodzenia towarów na zasadach art. 78
Wspólnotowego Kodeksu Celnego
2. Postępowanie weryfikacyjne w zakresie dowodów preferencyjnego pochodzenia towarów
2.1. Podstawy wszczęcia i prowadzenia weryfikacji dowodów pochodzenia towarów przez
upoważnione organy celne
2.1.1. Przesłanka uzasadnionych wątpliwości jako podstawa wszczęcia i prowadzenia
postępowania weryfikacyjnego dowodów preferencyjnego pochodzenia towarów
2.1.2. Szczególne przypadki odmowy zastosowania preferencji taryfowych
2.2. Przesłanki wyłączające odpowiedzialność importera w przypadku negatywnej
weryfikacji dowodu pochodzenia towarów - art. 220 ust. 2 lit. b WKC
2.3. Rozstrzyganie sporów w zakresie weryfikacji preferencyjnego pochodzenia towarów
3. Wiążąca informacja o pochodzeniu towarów (WIP)
3.1. WIP w postanowieniach WKC
3.2. Postępowanie w przedmiocie wydania wiążącej informacji o pochodzeniu towarów
3.3. Wykorzystanie wiążącej informacji o pochodzeniu towarów
Uwagi końcowe - próba podsumowania tematu
Wykaz aktów prawnych
Wykaz wolnohandlowych porozumień regionalnych
Wykaz orzeczeń sądowych
Wykaz tabel i schematów
Literatura
Finał conclusions - summary
618 stron, B5, oprawa miękka
