PRAWO WSPÓLNOT EUROPEJSKICH A PRAWO POLSKIE DOKUMENTY KARNE CZ.II. RED. ZIELIŃSKA E. Księgarnia

Publikacja stanowi kolejny, wydany przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, tom z serii Prawo Wspólnot Europejskich poświęcony prawu karnemu i ma charakter niejako komplementarny w odniesieniu do poprzedniego tomu z tej serii, jak również tomu III z serii Standardy prawne Rady Europy. Prawo karne.

Potrzeba przygotowania tej publikacji wiąże się z faktem, że ostatnie lata charakteryzowała intensyfikacja działań legislacyjnych Unii Europejskiej zmierzająca do zapewnienia swym obywatelom możliwie najwyższego poziomu bezpieczeństwa, wolności i sprawiedliwości. Temu celowi miało między innymi służyć zwiększenie efektywności współpracy sądowej w sprawach karnych, a także harmonizacja ustawodawstw dotyczących w szczególności przestępstw o charakterze transgranicznym, najczęściej popełnianych w ramach przestępczości zorganizowanej.

Zapowiedź takich zmian znalazła się już w postanowieniach Rady Europejskiej z Tampere z 1999 r., które nie tylko potwierdziły wolę państw członkowskich rozwijania współpracy w sprawach karnych, lecz ponadto wyznaczyły priorytetowe działania unijne w tym zakresie. W dokumencie tym wzywano państwa członkowskie między innymi do ratyfikacji konwencji w sprawach karnych, wzajemnego uznawania decyzji sądowych oraz ujednolicania definicji przestępstw, sankcji, a także standardów w zakresie traktowania uczestników postępowań karnych.

Dążeniu temu sprzyjała dokonana z wejściem w życie Traktatu Amsterdamskiego w dniu l maja 1999 r. rewolucyjna zmiana instrumentów prawnych w ramach III filaru. Polegała ona w szczególności na włączeniu postanowień podjętych przez grupę z Schengen do prawa Unii Europejskiej. Traktat zmienił też w istotny sposób katalog środków prawnych mających zastosowanie w III filarze. W szczególności doszło do wprowadzenia dwóch nowych środków prawnych w postaci decyzji i decyzji ramowych (które w praktyce zastąpiły dotychczasowe wspólne działania), a także uproszczenia trybu wchodzenia w życie konwencji. Publikacja zawiera bliższą charakterystykę aktualnego systemu instrumentów prawnych III filaru.

Wskutek tych zmian przeobrażeniu uległa dotychczasowa forma współpracy państw członkowskich w ramach III filaru - tradycyjnie oparta na formule współpracy międzyrządowej, rozwijanej w płaszczyźnie horyzontalnej. Współpraca ta stopniowo w coraz większym stopniu zaczęła nabierać nowego, wertykalnego wymiaru, opierającego się, podobnie jak w I filarze, na wysoce zharmonizowanym prawie oraz wspólnych organach. Świadczy o tym z jednej strony fakt, że decyzje ramowe mają formę i moc wiążącą zbliżoną do dyrektyw wydawanych w I filarze, z drugiej zaś - tendencja do tworzenia zunifikowanych organów zaangażowanych, w różnych formach, w zwalczanie przestępczości, których jurysdykcja rozciągać się ma na obszar całej Unii Europejskiej (w postaci np. Europolu i Eurojustu). Szansę na całkowite zatarcie specyfiki obu filarów stwarza Konstytucja Unii Europejskiej, która wprowadza system ujednoliconych unijnych instrumentów prawnych, a w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach karnych przewiduje wprowadzenie instytucji Prokuratora Europejskiego, którego mandat ma wynikać z nadania Unii.

O intensyfikacji działań w obszarze III filaru świadczy fakt wypracowania w ciągu 4 lat tego wieku kilku nowych konwencji oraz kilkunastu decyzji ramowych.

Na dorobek w tym zakresie składają się z jednej strony akty prawne zmierzające do usprawnienia i zacieśnienia współpracy sądowej w sprawach karnych. Z drugiej zaś akty prawne w postaci decyzji ramowych zmierzające do ujednolicenia definicji niektórych przestępstw, przewidzianych za nie sankcji oraz stworzenia minimalnych standardów postepowania - zwłaszcza wobec osób pokrzywdzonych przestępstwem. Publikacja odzwierciedla to zróżnicowanie.

Niniejszy tom zawiera teksty wszystkich wydanych do grudnia 2003 r. decyzji ramowych, a także konwencji unijnych dotyczących harmonizacji typów przestępstw oraz sankcji, a także współpracy sądowej w sprawach karnych, które nie zostały uwzględnione w poprzednim tomie. Zamieszczono również dokumenty, których treść wiąże się ściśle ze współpracą sądową w sprawach karnych (decyzję Komisji Europejskiej o ustanowieniu Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych, OLAF, oraz dyrektywę w sprawie definiowania ułatwiania nielegalnego wjazdu, tranzytu i pobytu osób).

Proces opracowywania nowych aktów prawnych w ramach III filaru jest kontynuowany. Już w trakcie przygotowywania materiałów do tej publikacji pojawiła się nowa decyzja ramowa dotycząca zwalczania handlu narkotykami, której tekst, z powodu braku w odpowiednim czasie oficjalnego tłumaczenia na język polski, nie mógł zostać umieszczony w niniejszym tomie.

Tłumaczenia dokumentów na język polski zostały zamieszczone w formie przekazanej Instytutowi Wymiaru Sprawiedliwości przez Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, z zastrzeżeniem, że tekstami autentycznymi są wyłącznie teksty opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Wspólnot Europejskich). Nie ingerowaliśmy w treść tłumaczeń, nawet gdy w naszej ocenie nie oddają one trafnie postanowień oryginału lub gdy nie stosowano w nim przyjętej powszechnie w dziedzinie prawa karnego terminologii.

Autorzy komentarzy pisali swe teksty, zanim odpowiednie decyzje ramowe doczekały się oficjalnych tłumaczeń, co wyjaśnia niektóre różnice terminologiczne występujące w tłumaczeniach dokumentów oraz tekstach komentarzy.

Komentarze dotyczące poszczególnych decyzji ramowych były zazwyczaj pisane jeszcze w 2003 r., tzn. zanim nastąpiło dostosowanie polskiego prawa karnego do większości ich postanowień. W pierwszych miesiącach 2004 r. doszło do przyjęcia kilku ustaw zmieniających w szczególności kodeks karny w zakresie definicji przestępstw o charakterze terrorystycznym, związanych z nielegalną migracją, oraz kodeksu postępowania karnego, do którego wprowadzono uregulowania dotyczące między innymi europejskiego nakazu aresztowania czy wspólnych ekip dochodzeniowo-śledczych. W miarę możliwości starano się zaktualizować zamieszczone teksty komentarzy, sygnalizując wprowadzone zmiany do prawa polskiego. Bez dalszego opóźniania publikacji nie było możliwe pogłębienie analizy porównawczej w tym zakresie. Niemniej jednak dostarcza ona najistotniejszych aktualnych informacji o unijnym prawie karnym i z tego względu powinna być przydatna zarówno dla teoretyków, jak i praktyków prawa karnego, a także może stanowić z punkt wyjścia do dalszych studiów w tym zakresie.

654 strony

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.