W dniach 22-24 września 2008 r. w Miedzeszynie k. Warszawy odbył się XVIII
Ogólnopolski Zjazd Katedr Teorii i Filozofii Prawa. Zjazd został zorganizowany przez
Katedrę Filozofii Prawa i Nauki o Państwie Uniwersytetu Warszawskiego. Wzięli w nim
udział teoretycy i filozofowie prawa z całej Polski, a także sędziowie Sądu
Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Trybunału Konstytucyjnego,
przedstawiciele Sejmu i Senatu, Rady Ministrów oraz Kancelarii Prezydenta RP.
Niniejsza publikacja zawiera referaty oraz komunikaty przedstawione w trakcie
obrad plenarnych zjazdu i grup roboczych. Wszystkie prace poświęcone były tematyce
dyskrecjonalności w prawie, czyli swobodzie, którą dysponują osoby podejmujące
decyzje oparte na prawie. Organizatorzy przyjęli założenie, że o zakresie i
zasadności swobodnej decyzji organu władzy publicznej należy mówić w szerokim
kontekście: w odniesieniu do sądowego oraz administracyjnego stosowania prawa, a także
– w innym sensie – procesu tworzenia prawa. Dlatego refleksja nad problematyką
dyskrecjonalności pozwala rzucić nowe światło na nasze stanowiska wobec istoty prawa,
sposobów jego tworzenia, wykładni i stosowania oraz urzeczywistnienie konstytucyjnych
zasad porządku prawnego.
Celem publikacji jest prezentacja szerszemu gronu odbiorców poglądów wyrażonych w
czasie zjazdu. Jest ona adresowana nie tylko do specjalistów z zakresu teorii i filozofii
prawa, prawa konstytucyjnego i administracyjnego, lecz także do sędziów, urzędników,
posłów i senatorów, adwokatów i radców prawnych, pracowników nauki, a także
studentów wydziałów prawa i administracji, filozofii i nauk politycznych.
Spis treści:
Wiesław Staśkiewicz, Tomasz Stawecki (Uniwersytet Warszawski),
Dyskrecjonalność w prawie. Wprowadzenie
CZĘŚĆ I. OBRADY PLENARNE
1.Dyskrecjonalność sędziowska w świetle reguł, zasad i polityki
Jerzy Zajadło (Uniwersytet Gdański), Sędzia konstytucyjny - profil
filozoficznoprawny
Walerian Sanetra (Sąd Najwyższy), Swoboda decyzji sędziowskiej z perspektywy
Sądu Najwyższego
Jerzy Stelmach (Uniwersytet Jagielloński), Dyskrecjonalność sędziowska w
pozytywistycznych i niepozytywistycznych koncepcjach prawa
Artur Kozak (Uniwersytet Wrocławski), Dylematy prawniczej dyskrecjonalności.
Między ideologią polityki a teorią prawa
Tadeusz Biernat (Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego), Analityczne
aspekty legitymizacji władzy sędziowskiej .
2.Aktywizm i pasywizm sędziowski
Lech Morawski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Kilka uwag w sprawie
sędziowskiego aktywizmu
Andrzej Wróbel (Polska Akademia Nauk, Sąd Najwyższy), "As far as
possibile" - granice aktywizmu sędziowskiego czy alibi dla pasywizmu sędziowskiego,
czyli o niektórych problemach wykładni prawa krajowego zgodnie z dyrektywami
Marek Smolak (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), Niezawisłość sędziowska a
zjawisko aktywizmu sędziowskiego
3.Między zasadą łegalizmu a swobodnym uznaniem w administracji publicznej
i zarządzaniu
Janusz Trzciński (Uniwersytet Warszawski, Naczelny Sąd Administracyjny), Prawotwórcze
znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu
Administracyjnego
Leszek Leszczyński (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Naczelny Sąd
Administracyjny), Dyskrecjonalność a jednolitość stosowania prawa. Rola
argumentu per rationem decidendi
Hubert Izdebski (Uniwersytet Warszawski), Zasada proporcjonalności a władza
dyskrecjonalna administracji publicznej w świetle polskiego orzecznictwa sądowego
Zygmunt Tobor (Uniwersytet Śląski), Kłopoty z legalnością?
Grażyna Skąpska (Uniwersytet Jagielloński): Członkostwo w Unii Europejskiej a
kultura prawna: refleksje oparte na wyniku badań nad rozdziałem funduszy strukturalnych
4.Swoboda decyzji ustawodawcy: stare i nowe modele legislacji
Sławomira Wronkowska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), Swoboda decyzji
ustawodawcy: wprowadzenie
Wiesław Staśkiewicz (Uniwersytet Warszawski), Stare i nowe modele legislacji
Wojciech Rogowski, Janusz Paczocha (Szkoła Główna Handłowa, Narodowy Bank Polski),
Państwo dobrych regulacji?
Maciej Berek (Rządowe Centrum Legisłacji), Przyszłość legislacji RP
CZĘŚĆ II. OBRADY W GRUPACH ROBOCZYCH
1.O tradycji
A.Dziedzictwo doktryny
Adam Czarnota (University ofNew South Wales), Lidia Rodak (Uniwersytet Śląski), Epistemologia,
aktywizm sędziowski i dwie tradycje prawa
Bożena Kruszewska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), Dyskrecjonalność w prawie
w kontekście prawości
Michał Paździora (Uniwersytet Wrocławski), Racjonalność prawa w kontekście
jego uzasadnienia - wybrane tezy
Anna Kryniecka-Piotrak, Dyskrecjonalność sędziowska w świetle teorii
prawnonaturalnych
Tomasz Karaś (Uniwersytet Warszawski), Problem dyskrecjonalności władzy
sędziego w myśli Benjamina N. Cardozo
B.Dziedzictwo etyczne
Anna Rossmanith (Uniwersytet Warszawski), Wrażliwość aksjologiczna sędziego
Marcin Pieniążek (Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego), Dyskrecjonalna
władza sędziego w świetle etyki fenomenologicznej
Dawid Bunikowski (Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu), Sędzia amerykański wobec
pornografii. Dylematy praktyczne i teoretyczne
Mateusz Stępień (Uniwersytet Jagielloński), Droga przemiany "duszy
sędziowskiej". Ku aretycznej koncepcji orzekania sądowego?
Paweł Skuczyński (Uniwersytet Warszawski), Powściągliwość sędziowska jako
zasada etyki sędziowskiej
2.O normatywności
A.Perspektywa analityczna
Michał Araszkiewicz (Uniwersytet Jagielloński), One Right Answer Thesis a
uzasadnienie decyzji stosowania prawa poprzez koherencję
Krzysztof J. Kaleta (Uniwersytet Warszawski), Aktywizm sędziowski. Uwagi o
zasadności zastosowania pojęcia na gruncie orzecznictwa konstytucyjnego
Agnieszka Bielska-Brodziak (Uniwersytet Śląski), O rodzajach argumentów
interpretacyjnych
Joanna Wieczorkiewicz-Kita, Stanisław Czepita (Uniwersytet Szczeciński), Wybrane
problemy teoretyczne wymogów uczciwego procesu karnego
B.Perspektywa normatywna
Paweł Łabieniec (Uniwersytet Łódzki), Dyskrecjonalna władza sądu
konstytucyjnego
Agnieszka Orłowska, Paweł Polaczuk (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), Między
prawotwórstwem sędziowskim a dyskrecjonalnością
Hanna Duszka-Jakimko (Uniwersytet Opolski), Dyskrecjonalność prawnika wobec
zmian społecznych - kilka uwag
Maciej Pichlak (Uniwersytet Wrocławski), Obrona zamkniętego systemu źródeł
prawa we współczesnym pozytywizmie prawniczym
3.O rzeczywistości
A.Praktyka orzekania
Jarosław Niesiołowski, Kamil Zeidler (Uniwersytet Gdański), Dyskrecjonalność
władzy sędziego a praktyka stosowania prawa
Justyna Holocher, Marta Soniewicka (Uniwersytet Jagielloński), "Dziecko z
umowy": Problem dyskrecjonalności sędziowskiej w kontekście umowy o zastępcze
macierzyństwo
Anna Korzeniewska-Lasota, Paweł Polaczuk (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski),
Legitymizacja decyzji sądowej w warunkach głębokiej zmiany społecznej - druga
nowoczesność
Bartosz Liżewski (Uniwersytet Marii Curie-Sklodowskiej w Lublinie), Wpływ
systemu Rady Europy na stanowienie aktów normatywnych przez ustawodawcę krajowego
Aneta Jakubiak-Mirończuk (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), Ograniczenia
swobody ustawodawcy w polskim systemie prawa po przyjęciu w ramach Reformy Regulacji
założeń Strategii Lizbońskiej - nowoczesne kryteria regulacji prawnych
Marcin Romanowicz (Uniwersytet Warszawski), Dyskrecjonalność interpretacyjna
sedzieeo w czasach multicentryzmu
B.Studia przypadków
Małgorzata Ewa Stefaniuk (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Normatywność
preambuły aktu normatywnego - doktryna a orzecznictwo
Tatiana Chauvin (Uniwersytet Warszawski), "Akt rządowy" (l'acte de
gouvernement) w systemie prawa francuskiego
Anna Kalisz (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wyższa Szkoła Humanitas w
Sosnowcu), Adam Zienkiewicz (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), Dyskrecjonalność
sędziowska a zatwierdzanie ugody zawartej przed mediatorem w sprawie cywilnej
Grzegorz Maroń, Katarzyna Zagulak (Uniwersytet Rzeszowski), Rozstrzyganie kolizji
zasad prawa jako egzemplifikacja dyskrecjonalności w orzecznictwie Trybunału
Konstytucyjnego
Stanisław J. Zabłocki (Uniwersytet Warszawski), Dyskrecjonalność w
orzecznictwie włoskiego Trybunału Konstytucyjnego (na przykładzie orzeczeń
dotyczących dopuszczalności wniosków referendalnych)
4.O przyszłości
A.Wyzwania
Mateusz Klinowski (Uniwersytet Jagielloński), Współczesne spojrzenie na naturę
ludzką
Sławomir Tkacz (Uniwersytet Śląski), Dyskurs o przyczynowości w polskiej nauce
prawa. Od praktyki do filozofii
Sylwia Wojtczak (Uniwersytet Łódzki), Założenie niewspólmierności wartości
a dyskrecjonalność sędziowska
Karol Dobrzeniecki (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), "Każda forma
porządku zrodzona jest przez decyzję" - krytyka normatywizmu w pismach Carla
Schmitta
Maciej Dybowski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), Uwagi o możliwości
stworzenia nowego modelu władzy sądowniczej
B.Próby zrozumienia
Wojciech Cyrul (Uniwersytet Jagielloński), Hipertekst a problem
dyskrecjonalności w odczytywaniu tekstów prawnych
Wiesław Staśkiewicz (Uniwersytet Warszawski), Między dyskrecją a
dyskrecjonalnością w tworzeniu prawa
Sławomir Oliwniak (Uniwersytet w Białymstoku), Giorgio Agamben: Biopolityka i
"pusta" forma prawa
552 strony, B5, oprawa miękka
-