Portretowanie psychologiczne ma w sobie coś z zimnej diagnozy, werdyktu,
etykiety, klasyfikacji typologicznej. Wszystko w nim powinno zostać nazwane - często w
trudnym dla laika języku, wedle ustalonych arbitralnie miar opisu. Wbrew pozorom owe
miary nie wywodzą się z wieloznacznych kodów kulturowych, a są jedynie konstruktami
teoretycznymi, odzwierciedlającymi zracjonalizowane mniemania czy domniemania na temat
hipotetycznie założonej konstrukcji ludzkiej psychiki [...]. To, co się temu zabiegowi
wymyka, bywa kwalifikowane jako "reszta" o marginalnym lub bliżej nieznanym
znaczeniu, wymykająca się definicyjnemu domknięciu czy uchwyceniu w związki
przyczynowe. A przecież to w niej właśnie zwykle kryje się to, co najistotniejsze -
cała wieloznaczność natury człowieka, wszystkie zawirowania emocji, meandry i niuanse
myślenia i kojarzenia, wahania decyzyjne, konflikty sumienia, siła wiary lub rozpacz
pustki duchowej, wreszcie świadomość i wola tworzenia.
Fragment książki
Spis treści:
Przedmowa (Tadeusz Gałkowski)
O wielowymiarowym portretowaniu
Część I. Czym jest i czym może być portret psychologiczny
(Roman Zawadzki)
Rozdział 1. Psychologia i sztuka - dwie strony medalu
Rozdział 2. Psychobiografia - portret czy diagnoza
Rozdział 3. Trójdzielność opisu postaci - funkcje, struktura, kultura
Rozdział 4. Tożsamość i jej rozwój
Początki odmienności
Tożsamość zadana i własna - społeczna i psychologiczna
Tożsamość moralna - świat dobra i zła
Tożsamość przekłamana
Rozdział 5. Kilka uwag o metodzie
Zakończenie
Bibliografia
Część II. Jakie bywają portrety psychologiczne
Rozdział 1. Problematyka związku twórczości i zaburzeń psychicznych
(Judyta Urszulak)
Wstęp
Teorie psychologiczne dotyczące związku zaburzeń psychicznych i twórczości
Badania psychologiczne dotyczące związku twórczości i zaburzeń psychicznych
Rola emocji w procesie twórczym
Problem pojęcia zdrowia psychicznego a wyniki twórców w testach psychologicznych
Ograniczenia psychologii w badaniach nad twórczością (i szaleństwem)
Bibliografia
Rozdział 2. Czego się bała Virginia Woolf- studium depresji kobiety i artystki
(Magdalena Dybek)
Wstęp
Depresja
Pozycja kobiety w społeczeństwie XIX wieku
Przypadek Virginii Woolf w ujęciu psychoanalizy
Fenomen samobójstwa
Biografia Virginii Woolf według psychodynamicznego modelu depresji
Zakończenie
Bibliografia
Rozdział 3. Powieściopisarstwo jako autoterapia - analiza dzieł i biografii
Johna Irvinga (Joanna Burgiełł)
Wstęp
Teoria Erika Eriksona
Poszukiwanie autoterapeutycznych aspektów prozy
Johna Irvinga
Powieść debiutancka - nieobecny ojciec
Powieść, która przyniosła sławę - problem ojca przez relację z matką
Kolejna powieść - problem ojca i relacja z ojczymem
Najnowsza powieść - ostateczny rozrachunek z przeszłością
Podsumowanie
Wnioski
Bibliografia
Rozdział 4. Józef Hen - życie w konfrontacji z historią (Judyta
Urszulak)
Wstęp
Fazy przeżyć i fazy dokonań według teorii
Charlotte Buhler
Rola przeszłości: autonarracje i tożsamość
Pisarz i historia - dylematy etyczne
Bibliografia
Rozdział 5. August Strindberg - zespolenie życia i twórczości (Paweł
Tomczuk)
Wstęp
Życie i dzieło Strindberga
Podsumowanie
Bibliografia
Rozdział 6. Czy psychologia może wyjaśniać historię? Szkic psychobiograficzny
postaci Józefa Piłsudskiego (Anna Pietruszewska)
Wstęp
Psychobiografia Józefa Piłsudskiego
Ocena Piłsudskiego jako człowieka i jako działacza politycznego
Bibliografia
340 stron, A5, oprawa miękka
