Książka jest ambitną próbą zintegrowania licznych źródeł inspiracji,
nabytych w ciągu lat profesjonalnego rozwoju, mająca na celu oparcie doświadczeń
klinicznych na stabilnym gruncie teorii.
Spektrum źródeł jest bardzo bogate i jasno pokazuje niedogmatyczną otwartość
poszukiwań umysłu. Oprócz dobrze znanych w Polsce dzieł Freuda i Klein autorka
wykorzystuje prace innych autorów: brytyjskich (zwłaszcza Winnicotta i Biona),
amerykańskich (takich jak Mahler i Ogden), a przede wszystkim francuskich - przy czym od
wielu z nich dr Walewska uczyła się osobiście. Chociaż istnieją różnice w
anglosaskiej i francuskiej tradycji psychoanalitycznej, w swoim poszukiwaniu użytecznej
konceptualizacji autorka wychodzi poza specyficzną identyfikację z nimi.
Szczególną wartość ma rozdział dotyczący historii polskiej psychoanalizy. Pozwala on
lepiej zrozumieć wkład takich autorów, jak Markuszewicz, Bychowski, Bornsztajn,
Dąbrowski i Malewski. Równie interesująca jest humanistyczna interpretacja Jerzego
Kmity oraz dyskusja nad pracą i modelem terapeutycznym Janusza Korczaka, która
intuicyjnie ma głęboki sens. Warto zauważyć, że polska psychoanaliza, chociaż
zablokowana przez lata okupacji i późniejszą niechęć komunistycznej władzy, ma
ciągłą, blisko stuletnią historię.
Z recenzji prof. dr hab. Emanuela Bermana
Spis treści:
I. WSTĘP 11
II. WPROWADZENIE 23
1. Koncepcja utrójkątowienia 23
1.1. Utrójkątowienie w semiotyce według C.S. Peirce’a 24
1.2. Subiektywne-obiektywne w kontekście troistej natury rzeczywistości w filozofii
hinduizmu w ujęciu Krzysztofa Byrskiego 25
1.3. Obiektywizacja w naukach humanistycznych w ujęciu Jerzego Kmity 26
1.4. Utrójkątowienie w pracy psychoanalitycznej: André Green i Claude Balier 28
1.5. Triangulująca rola superwizji według Emanuela Bermana 32
1.6. Psychodrama analityczna jako przykład utrójkątowienia procesu analitycznego 34
2. Proces analityczny 35
2.1. Spotkanie analityczne według Conrada Steina 35
2.2. Funkcja analizowania 36
2.3. Ego pacjenta – ego analityka 36
2.4. Zmiana psychiczna – narodziny psychologiczne człowieka według Margaret Mahler 40
III. CZĘŚĆ TEORETYCZNA 43
1. Dzieło Freuda – ponadczasowe wartości teorii i praktyki 43
2. Technika psychoanalityczna 49
2.1. Praktyka psychoanalityczna – źródła i inspiracje 50
2.2. Rozwój metody i obszary jej stosowania 51
2.3. Specyfika rozwoju techniki psychoanalitycznej 52
2.4. Relacja terapeutyczna i jej fundamentalne znaczenie w leczeniu analitycznym 53
2.5. Współczesne poglądy dotyczące techniki psychoanalitycznej 54
2.6. Poglądy na temat techniki interpretacji we współczesnej psychoanalizie 58
2.7. Setting analityczny 61
2.8. Warsztat pracy psychoanalityka 61
2.9. Narzędzia pracy psychoanalityka 62
2.10. Różnice między nurtem analizy francuskiej i angielskiej 62
2.11. Problem: naukowość i nienaukowość techniki psychoanalitycznej 64
2.12. Nowe spojrzenie na psychopatologię i rolę analityka: „nowa patologia” 66
3. Terapia psychoanalityczna w Polsce 69
3.1. Psychoanaliza w Polsce przed drugą wojną światową 69
3.2. Paradygmat korczakowski w powojennej odnowie psychoterapii 72
3.3. Psychoanaliza w powojennej odnowie psychoterapii 73
3.4. Instytucjonalizacja terapii psychoanalitycznej w Polsce 75
4. Teorie psychoanalityczne jako teorie rozwoju psychicznego, a zarazem teorie rozwoju
procesu analitycznego 76
4.1. Zygmunt Freud 77
4.2. Imre Hermann 79
4.3. Béla Grunberger 79
4.4. Melania Klein 80
4.5. Pierre Marty 82
4.6. Donald Winnicott 83
4.7. Margaret Mahler 84
4.8. Anni Bergman 85
4.9. Piera Aulagnier 86
4.10. Didier Anzieu 87
4.11. Perel Wilgowicz 87
4.12. Odile Bourguignon 88
4.13.Bernard Golse 89
4.14. Françoise Dolto 89
4.15.Conrad Stein 89
4.16. Raymond Cahn 90
4.17. Wilfred Bion 90
4.18. Jean-Michel Quinodoz 91
4.19. Serge Lebovici 91
5. Współczesna teoria psychoanalityczna: André Green 92
5.1. Koncepcja halucynacji negatywnej 94
5.2. Psychoza biała psychosomatyczna 98
5.3. Znaczenie reverie maternelle 100
5.4. Kompleks martwej matki 101
6. Podsumowanie 106
IV. CZĘŚĆ KLINICZNA 109
1. Praca z dziećmi z problemami ekspresji werbalnej: „Pomiędzy kozetką a pianinem”.
Psychodrama psychoanalityczna przy użyciu pianina 110
1.1. Uwagi teoretyczne 110
1.2. Konstruowanie techniki psychodramy analitycznej przy pianinie 116
1.3. Ilustracje kliniczne 117
1.4. Dyskusja 123
2. Praca z problemami z rodzeństwem: „Mały i Wielki Wóz – dwie pierwotne
konstelacje” 126
2.1. Uwagi teoretyczne 126
2.2. Materiał kliniczny 131
2.2.1. Daniel (Kaj i Gerda – dzieci w poszukiwaniu miłości) 131
2.2.2. Lila (dzieci budują szałas) 132
2.2.3. Asia (czy to dramat adopcji?) 134
2.2.4. Przemoc w rodzinie 136
3. Praca z dorosłymi pacjentami prepsychotycznymi: „czasem jesteśmy rehabilitantami
dziecięcymi” 137
3.1. Uwagi teoretyczne 138
3.2. Materiał kliniczny 141
3.2.1. Daniel (pacjent dorosły) – dziecko zagubione w rzeczywistości 141
3.2.2. Joanna (pacjentka dorosła) – dziecięca ekspresja poprzez rysunek 143
3.2.3 Weronika (pacjentka dorosła) – pacjenci pragnący cudu 144
4. Praca z komunikacją prewerbalną: „poznanie pacjenta w psychoanalizie poprzez
przedświadome, świadome i nieświadome przeżycia psychoanalityka” 146
4.1. Marek (lat 42) 147
4.2. Magdalenka (lat 8) 149
5. Praca z marzeniami sennymi: połączenie optyki freudowskiej z kleinowską 153
5.1. Joanna, lat 32 156
6. Praca z przypadkiem pacjenta psychotycznego 160
6.1. Uwagi teoretyczne (D. Winnicott, A. Eiguer, A. Bergman, S. Resnik, A. Green) 160
6.2. Materiał kliniczny (pacjent Daniel) 161
7. Praca z pacjentami z problemami incestualnymi: „psychoanalityk wobec traumy
incestu” 168
7.1. Uwagi teoretyczne (Z. Freud, S. Ferenczi, A. Miller, M. Gabel, C. Balier, A.
Green) 168
7.2. Doświadczenia kliniczne – analityk wobec incestu 173
7.2.1. Poszerzenie pola settingu 173
7.2.2. Intensywne stany lękowe i depresyjne w przeciwprzeniesieniu 174
7.2.3. Dążenie do rozpoznania rzeczywistości – dołączenie funkcji „detektywa”
175
7.2.4. Poszerzenie taktyki terapeutycznej w warunkach niepewnej diagnozy nadużycia 176
8. Praca z dziećmi techniką przewodnictwa interakcyjnego: „trójkąt leczący”
179
8.1. Uwagi teoretyczne (S. Lebovici, M. Klein, D. Winnicott) 179
8.2. Materiał kliniczny: przypadki Barbie, Tomka, Klaudii 181
9. Praca analityka z problematyką niezakończonej adolescencji a psychoza. Terapia
pacjenta: „którą drogą do dorosłości?” 187
9.1. Uwagi teoretyczne (R. Cahn, R. Diatkine) 187
9.2. Materiał kliniczny 189
10. Praca z syndromem dziecięcego fanatyzmu 197
10.1. Uwagi teoretyczne (M. Klein, P. Racamier) 198
10.2. Pacjenci fanatycznie pragnący cudu 201
10.2.1. Materiał kliniczny: Weronika. Przypisywanie mocy sprawczej dorosłym 201
10.2.2. Materiał kliniczny: Agata. Wymuszanie magicznego rozwiązania 203
10.3. Próba poszerzenia konceptualizacji (P. Canzler, K. Walewska) 204
V. ZAKOŃCZENIE 207
1. Dyskusja 207
2. Nowe problemy badawcze 210
3. Podsumowanie 212
Bibliografia podstawowa 217
Bibliografia ogólna 226
Czasopisma 240
244 strony, B5, oprawa miękka
